nie

1. nie (wykrzyknik)

Słownik wyrazów bliskoznacznych podobne znaczeniowo (lepsze odpowiedniki lub zapomniane słowa)
  • sprzeciw; weto; w życiu
Gramatyka

wykrzyknik

formy: nie

zgłoś poprawkę

2. nie (przeczenie)

Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Uważam, że obraz — jeśli nie jest poetycki, jeśli nie jest muzyczny — to w ogóle nie jest obrazem. W surrealizmie jest ogromna zawartość literacka, ale obrazy Dalego (na przykład), chociaż malarsko bardzo atrakcyjne, są oparte na konstrukcji abstrakcyjnej.

NKJP: Barbara Ziembicka, Najprostszą drogą. Rozmowy z artystami, 1998

Gramatyka

partykuła

formy: nie

zgłoś poprawkę

3. nie (spójnik)

Definicja

słowem nie łączymy dwie takie same formy danego wyrazu, aby powiedzieć, że niezależnie od tego, jaką informację ten wyraz przekazuje, istotne jest to, o czym mówi pozostała część zdania

Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Ja bym się pokusił o ładniejsze felgi, no i szkoda, że to automat.
Jak pomaluję felgi na czarno, to Ci się spodobają. Automat nie automat, na to wiecznie zakorkowane miasto idealna opcja.

wypowiedzi na forum, bmw-sport.pl, 26.02.2010

Gramatyka

spójnik

formy: nie

zgłoś poprawkę

4. nie (spójnik)

Definicja

słowem nie łączymy dwie takie same formy danego wyrazu, aby wyrazić nasze wahanie co do tego, czy właściwie określa ono daną sytuację, rzecz, osobę itp.

Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
(...) przy nim kobita, że aż coś, futro na niej — a na każdej Francuzce to ja ci to powiem, kot nie kot, specjalnie jakoś drażniony, królik nie królik — a futro, jak ta pantera! No i powiedziałby kto? On — to portier, ona — bileterka z kinematografu!

Andrzej Stojowski, Zamek w Karpatach. Opowiadania i zmyślenia, 1973

Gramatyka

spójnik

formy: nie

zgłoś poprawkę

5. nie (w pytaniach)

Definicja

słowa nie używamy w pytaniach, na które spodziewamy się usłyszeć odpowiedź twierdzącą lub przeczącą

Poprawna polszczyzna cenne informacje, niespodzianki, haczyki
Co potwierdza, a co zaprzecza Dla pytań z nie wcale odpowiedzią twierdzącą nie musi być słowo tak ani odpowiedzią przeczącą nie musi być słowo nie. Już nawet samo to, jakiego rodzaju odpowiedzi

Pełną treść widzą tylko abonenci Dobrego słownika.

Zyskaj dostęp do tej i 2791 pozostałych informacji poprawnościowych.
zamów
Gramatyka

formy: nie

zgłoś poprawkę

6. nie (grzeczna prośba)

Definicja

słowa nie używamy w pytaniach, którymi wyrażamy grzeczną prośbą, sugestię lub propozycję

Poprawna polszczyzna cenne informacje, niespodzianki, haczyki
Nie odpowiem nie Takie grzeczne zdania budujemy z nie i czasownikiem w trybie oznajmującym, np.

Nie ma pan (może) biletu do sprzedania?

a jeszcze uprzejmiej — z użyciem trybu warunkowego:

Nie miałby pan (może) biletu do sprzedania?

Co ciekawe, rzadko na takie pytania możemy odpowiedzieć

Pełną treść widzą tylko abonenci Dobrego słownika.

Zyskaj dostęp do tej i 2791 pozostałych informacji poprawnościowych.
zamów
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
— Dobra, dobra, po pierwsze, proszę mi się na komendzie nie wyrażać, a po drugie, pan se siądzie i poczeka na swoją kolej. Wszyscy funkcjonariusze są w terenie i nie ma kto pana przesłuchać.
— A pan by nie mógł? — petent trochę się uspokoił, starał się nawet być przymilny. — Przepraszam za to przekleństwo, ale mówię panu, trudno zachować spokój w takiej sytuacji.

NKJP: Mariusz Cieślik, Śmieszni kochankowie, 2004

Gramatyka

partykuła

formy: nie

zgłoś poprawkę

7. nie..., lecz...

Wariant
  • nie..., tylko...
  • nie..., ale...
  • (rzadziej, wg niektórych niepoprawnie) nie..., a...
Poprawna polszczyzna cenne informacje, niespodzianki, haczyki
Poprawność: nie jutro, a dziś Dawniej konstrukcje typu nie X, a Y (...)

Pełną treść widzą tylko abonenci Dobrego słownika.

Zyskaj dostęp do tej i 2791 pozostałych informacji poprawnościowych.
zamów
Reguły reguły językowe, zasady pisowni (nowe opracowanie z komentarzami)
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Świadectwa archeologiczne zdają się wskazywać, że załamanie się władzy politycznej nie zaszkodziło kościołowi, wręcz przeciwnie — chrześcijaństwo rozpoczyna wtedy ekspansję w kierunku południowym. Wzdłuż „odwiecznych” szlaków, którymi transportowano sól, powstają rozliczne kościoły, przeważnie nie budowane, lecz wykuwane w skale.

Marcin Krawczuk, O piśmiennictwie etiopskim w języku gyyz, w: Literatura na Świecie, z. 7/8, 2014, s. 251

(...) a ona poczęła majteczki różowe mu zdejmować. I tłum nawet już nie krzyknął, tylko zawył z zachwytu.

NKJP: Mariusz Cieślik, Śmieszni kochankowie, 2004

Gry komputerowe są jedyną dziedziną kultury, w której Polska jest producentem liczącym się w skali globalnej. To jeszcze jeden dowód, że nie dotacje państwa, tylko autentyczna pasja, talent i biznesowe podejście decydują o sukcesie rynkowym.

Marcin Rączka, Wprost, 17 maja 2015, s. 75

Gramatyka

frazem nieodmienny

formy: nie..., a...; nie..., ale...; nie..., lecz...; nie..., tylko...

zgłoś poprawkę
Pozostały pytania, wątpliwości językowe? A może brakuje Ci czegoś w haśle?
Zobacz, co zyskują użytkownicy pełnej wersji Dobrego słownika.
sprawdź pełną ofertę

Często sprawdzane

  • katechizm — KATECHIZM KOŚCIOŁA KATOLICKIEGO — od jakich liter pisać?
  • Asam — Poprawna pisownia: Asam czy Assam?
  • święta — Jaką literą zapisywać?

Ciekawostki

  • vice versa — Całuj ze zrozumieniem
  • RIP — Znaczenie napisu RIP na nagrobkach
  • pisać — Nie pisze, lecz jest napisane — pomocna analogia

Mogą Cię zainteresować również hasła