Definicja
wyrażeń proszę pana, proszę pani, proszę państwa, proszę księdza itp. używamy, gdy zwracamy się osoby, której nie znamy lub z którą nie łączą nas osobiste stosunki
proszę
1. proszę pana
Poprawna polszczyzna cenne informacje, niespodzianki, haczyki
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Właśnie zamknięto bramy w całym mieście i kobieta, tknięta nagłą myślą, spojrzała z niepokojem na rosłego przybysza. On zaś lekko skinął głową i powiedział:
— No to, proszę szanownej pani, dostawa jest załatwiona.
— Niechże pan wejdzie — zawołał Pawełek. — Pan ma chyba krew na płaszczu!
— To ceratowy płaszcz — odparł mężczyzna. — Plamy nie będzie.
— No to, proszę szanownej pani, dostawa jest załatwiona.
— Niechże pan wejdzie — zawołał Pawełek. — Pan ma chyba krew na płaszczu!
— To ceratowy płaszcz — odparł mężczyzna. — Plamy nie będzie.
NKJP: Andrzej Szczypiorski, Początek, 1986
Gramatyka
formy: proszę księdza; proszę pana; proszę pani; proszę państwa
2. proszę (zachęcenie)
Definicja
mówimy proszę, gdy grzecznie zachęcamy kogoś do wykonania określonej czynności lub uprzejmie wydajemy polecenie
Interpunkcja
- Grzeczne proszę a przecinek — Proszę a interpunkcja
Gramatyka
samodzielne formy czasownikowe
formy: proszę
3. proszę (np. przy stole)
Definicja
mówimy grzecznie proszę, gdy coś komuś podajemy
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
— Czy mógłbyś dać mi kawałek swojego ciastka — spytała, czując się panią sytuacji i kapryśnie odsuwając brokuły. — Jestem ciekawa, jak smakuje.
— Ależ proszę — powiedział, starając się odkroić niewielki kawałek. Ale Lone czuła już, że jej moc nie ma żadnych granic. Wysunęła swoją łyżeczkę i zuchwale ruszyła z nią w kierunku talerza z ciastem B., który zamknął oczy, obawiając się najgorszego.
— Ależ proszę — powiedział, starając się odkroić niewielki kawałek. Ale Lone czuła już, że jej moc nie ma żadnych granic. Wysunęła swoją łyżeczkę i zuchwale ruszyła z nią w kierunku talerza z ciastem B., który zamknął oczy, obawiając się najgorszego.
NKJP: Bronisław Świderski, Słowa obcego, 1998
Gramatyka
formy: proszę
4. proszę (zaskoczenie)
Wariant
- no proszę
- proszę, proszę
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
— Bo mam taki list.
— Proszę, proszę, to pan dokładnie wie, co tam jest.
— Niestety, wiem. Już mówiłem, że te pierwsze odpowiedzi były jeszcze do zniesienia, obelgi były w następnych.
— Proszę, proszę, to pan dokładnie wie, co tam jest.
— Niestety, wiem. Już mówiłem, że te pierwsze odpowiedzi były jeszcze do zniesienia, obelgi były w następnych.
NKJP: Mariusz Cieślik, Śmieszni kochankowie, 2004
Gramatyka
formy: proszę
5. proszę (niedowierzanie)
Definicja
mówimy proszę, a mniej grzecznie co proszę czy niegrzecznie że co proszę, gdy reagujemy ze zdziwieniem i niedowierzaniem na usłyszane słowa
Wariant
- co proszę
- że co proszę
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
— Niech pan pomacha — rozkazał Zani.
— Co proszę?
— Niech pan pomacha prawą ręką.
— Co proszę?
— Niech pan pomacha prawą ręką.
NKJP: Grzegorz Mathea, IV Rzeczpospolita, 2005
— (...) No, w każdym razie tak głęboko nie ma co szukać, ale bliżej to już może tak. Gość miał z bratem jakiś zadawniony grunge.
— Że co proszę?!
— No, grunge. Tak mówią w filmach. Konflikt, uraza, o coś się kiedyś pokłócili.
Nowak poczuł pustkę w głowie, wiedział, że aspirant przekręcił angielski wyraz, tylko za cholerę nie był w stanie sobie go przypomnieć.
— Że co proszę?!
— No, grunge. Tak mówią w filmach. Konflikt, uraza, o coś się kiedyś pokłócili.
Nowak poczuł pustkę w głowie, wiedział, że aspirant przekręcił angielski wyraz, tylko za cholerę nie był w stanie sobie go przypomnieć.
NKJP: Tomasz Konatkowski, Bazyliszek, 2015
Gramatyka
formy: co proszę; proszę; że co proszę