gnostyk

Do gnostyków jednak należy zaliczyć manichejczykow, pryscylian, paulicjan, bogomilów, katarów, wyznawców popularnego panteizmu w XVI i XVII w., niektórych masonów oraz wyznawców współczesnych „kościołów gnostyckich”. Gnostyckie wątki odnaleźć można w romantycznej poezji W. Blake’a, Novalisa, Nervala, a nawet w „Fauście” Goethego. Inspiracją gnostycką karmili się francuscy symboliści Baudelaire, Rimbaud, Mallarmé [sic! — DS]. Mechanizm gnozy dostrzec można nawet w prądach antyreligijnych i materialistycznych (por. A. Breton) słowem, we wszelkiej idei zbawiającej tylko przez jej wyznawanie, w formach zastępczych prawdziwej religijności.

Znak 1975, nr 252, s. 656