Definicja
retoryczny to taki, który związany jest z retoryką (sztuką)
retoryczny
1. retoryczny (np. figura)
Słownik wyrazów bliskoznacznych podobne znaczeniowo (lepsze odpowiedniki lub zapomniane słowa)
- elokwentny; kaznodziejski; krasomówczy; oratorski; złotousty
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Według Lewińskiego analiza retoryczna pozwala opisać aksjologię reklamową, techniki perswazyjne i argumentacyjne; pozwala też ukazać reklamowy obraz świata jako zwierciadło stereotypów społecznych.
NKJP: Ewa Szczęsna, Poetyka reklamy, 2001
Obok nich pojawiają się fragmenty, w których jej żywioł podlega znacznemu wzmożeniu, a organizacja retoryczna staje się głównym czynnikiem narzucającym porządek tekstowi.
NKJP: Michał Głowiński, Ekspresja i empatia, 1997
Wyjątkowo tylko używa się jako zwrotu retorycznego takich wypowiedzi, jak np.: „Jeśli to jest podpis Kowalskiego, to mi kaktus na dłoni wyrośnie”, chcąc wyrazić myśl, że poprzednik tego zdania warunkowego jest tak niewątpliwie fałszywy, jak fałszywy jest jego następnik.
NKJP: Zygmunt Ziembiński, Logika praktyczna, 1958
W XVII w. zapanował zwyczaj, iż na otwarcie i zakończenie roku szkolnego obowiązkowo wystawiano dla szerokiej publiczności utwór o tematyce religijnej. Na co dzień teatry szkolne odgrywały tylko krótkie sztuki, najczęściej o charakterze świeckim, służące do ćwiczeń retorycznych.
NKJP: Obyczaje w Polsce. Od średniowiecza do czasów współczesnych, red. Andrzej Chwalba, 2004
Sieć słów wyrażenia powiązane z opisywanym (wyrazy pokrewne, kolokacje)
- kolokacje rzeczownikowe: figura; teoria; zwrot
Gramatyka
przymiotnik niestopniowalny
formy alfabetycznie: retoryczna; retoryczną; retoryczne; retorycznego; retorycznej; retorycznemu; retoryczni; retoryczny; retorycznych; retorycznym; retorycznymi formy zaprzeczone: nieretoryczna; nieretoryczną; nieretoryczne; nieretorycznego; nieretorycznej; nieretorycznemu; nieretoryczni; nieretoryczny; nieretorycznych; nieretorycznym; nieretorycznymi
1.1. retorycznie
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Dole jest za stary i ma opinię zawodowego polityka waszyngtońskiego, co w głębi Ameryki nie przysparza głosów. Alexander jest wprawdzie retorycznie zręczny, ale nie ma wystarczających na wielką kampanię wyborczą funduszy.
NKJP: Gazeta Wyborcza, 1996
Gramatyka
przysłówek odprzymiotnikowy niestopniowalny
formy: nieretorycznie; retorycznie
2. retoryczny (np. sztuczka)
Definicja
retoryczny to taki, który związany jest z retoryką (wyszukanym sposobem mówienia); słowo zwykle nacechowane negatywnie
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Spojrzenie takie prowadziło do często powtarzanych uogólnień, że „cały naród” trwał w niezłomnej postawie walki i oporu co było, jak zwykle w takich przypadkach, bardziej zwrotem retorycznym niż rzetelnym opisem rzeczywistości. Ponadto, przez cały okres PRL-u, wszystko, co działo się pod okupacją sowiecką, stanowiło temat zakazany.
NKJP: Maciej Kozłowski, Sprawa premiera Leona Kozłowskiego, 2005
— Nie chcę się wypowiadać na temat Polski. Natomiast na Węgrzech, które w czasie radzieckiej interwencji w 1956 r. przeżyły szok, pod koniec lat 80. — jakkolwiek wydaje się to dziwne — nie było nastrojów antyrosyjskich i do dziś ich nie ma. To nie był chwyt retoryczny, gdy w 1989 r. József Antall powiedział radzieckiemu ambasadorowi: „Kiedy zdejmiecie nam kajdanki, wyciągniemy do rosyjskich sąsiadów dłoń w geście przyjaźni”.
NKJP: Gazeta Wyborcza, 1994
Sieć słów wyrażenia powiązane z opisywanym (wyrazy pokrewne, kolokacje)
- kolokacje rzeczownikowe: chwyt; efekt; ozdobnik; popis; sztuczka
Gramatyka
przymiotnik; stopniowalny opisowo (bardziej, najbardziej)
formy alfabetycznie: retoryczna; retoryczną; retoryczne; retorycznego; retorycznej; retorycznemu; retoryczni; retoryczny; retorycznych; retorycznym; retorycznymi formy zaprzeczone: nieretoryczna; nieretoryczną; nieretoryczne; nieretorycznego; nieretorycznej; nieretorycznemu; nieretoryczni; nieretoryczny; nieretorycznych; nieretorycznym; nieretorycznymi
2.1. retorycznie
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Stanowczo nie powinien był jej opowiadać o ziemi cieszyńskiej, nie powinien był jej mówić ani słowa o sobie, nie podawać adresu, imienia, nazwiska, nie zgadzać się na wszystko, nie obiecywać jej niestworzonych rzeczy, nie przebywać w jej szaleńczym towarzystwie.
Jakże daremne, jakże retorycznie puste i, na szczęście, jakże krótkotrwałe były żale Kohoutka. Nie trzeba było wsiadać (...)
Jakże daremne, jakże retorycznie puste i, na szczęście, jakże krótkotrwałe były żale Kohoutka. Nie trzeba było wsiadać (...)
NKJP: Jerzy Pilch w Gazecie Wyborczej, 1995
Mało było w Polsce ludzi tak oddanych bez reszty filozofii. W liście do Augusta Cieszkowskiego wyznaje nieco retorycznie, ale, jak się wydaje, niemal całkiem szczerze: „Gotów jestem umrzeć z głodu na bruku, a nie porzucę filozofii i pisarstwa, ani wezmę się do czego innego”.
NKJP: Rozum w dziejach. Księga jubileuszowa profesora Ryszarda Panasiuka, 2001
Gramatyka
przysłówek odprzymiotnikowy; stopniowalny opisowo (bardziej, najbardziej)
formy: nieretorycznie; retorycznie
2.2. retoryczność
Gramatyka
rzeczownik rodzaj żeński odmienny
formy alfabetycznie: retoryczność; retoryczności; retorycznością; retorycznościach; retorycznościami; retorycznościom
3. retoryczny (pytanie)
Definicja
retoryczne pytanie to takie, na które nie oczekuje się odpowiedzi (ponieważ jest oczywista albo — przeciwnie — nikt jej nie zna)
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
I któryż z tych dwóch dwuwierszy ma większe pokrycie w rzeczywistości? Który z nich jest prawdziwszy?
Pytanie profesora było pytaniem retorycznym, prof. Mmaa nie oczekiwał odpowiedzi na nie i dlatego zaskoczyła go tak bardzo burza, jaka wybuchła w audytorium:
— Jedyną prawdą jest pierwszy! — krzyczeli.
Pytanie profesora było pytaniem retorycznym, prof. Mmaa nie oczekiwał odpowiedzi na nie i dlatego zaskoczyła go tak bardzo burza, jaka wybuchła w audytorium:
— Jedyną prawdą jest pierwszy! — krzyczeli.
NKJP: Stefan Themerson, Wykład profesora Mmaa, 1969
Zegar pod attyką ratusza wybił pełną godzinę. Nie zamarł ruch na ulicach i w rynku. Przeciwnie, jakby się wzmógł, (...) ludzie spoglądali na swoje zegarki i z tym samym retorycznym pytaniem: Boże, to już tak późno?, nagle podrywali się ze swoich miejsc jak oparzeni i po chwili znikali w półmroku ulic. Może miasto w ten sposób odpowiadało zegarowi na ratuszu?
NKJP: Radosław Kobierski, Harar, 2005
— Mam trzy zastrzeżenia względem tej strategii, a każde jest pytaniem. Czy na pewno dysponujemy przewagą? Czy taki szantaż może doprowadzić do nawiązania kontaktu? l czy będziemy gotowi urzeczywistnić nasze groźby, jeśli im nie ulegną? Są to pytania retoryczne. Nikt z nas nie potrafi ich rozstrzygnąć. Konsekwencje strategii opartej na demonstracjach siły są nieobliczalne. Jeśli ktoś jest innego zdania, niech się wypowie.
NKJP: Stanisław Lem, Fiasko, 1987
Sieć słów wyrażenia powiązane z opisywanym (wyrazy pokrewne, kolokacje)
- kolokacje czasownikowe: stawiać; zadawać
- kolokacje rzeczownikowe: charakter; pytanie
- kolokacje przysłówkowe: czysto
Gramatyka
przymiotnik; stopniowalny opisowo (bardziej, najbardziej)
formy alfabetycznie: retoryczna; retoryczną; retoryczne; retorycznego; retorycznej; retorycznemu; retoryczni; retoryczny; retorycznych; retorycznym; retorycznymi formy zaprzeczone: nieretoryczna; nieretoryczną; nieretoryczne; nieretorycznego; nieretorycznej; nieretorycznemu; nieretoryczni; nieretoryczny; nieretorycznych; nieretorycznym; nieretorycznymi
3.1. retorycznie
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
— Jest dobrze — uśmiecha się blado starsza pani i odwraca do nas tyłem. Inni pensjonariusze z domu w Łomiankach nie chcą rozmawiać. Nie skarżą się, nie narzekają. Wiedzą, że nie są w stanie nic zmienić. — A co mi pozostało? — pyta retorycznie jedna z pensjonariuszek. — Przecież nie będę siedzieć córce na karku. Ona ma swoje problemy.
NKJP: Życie Warszawy, 2002
Sieć słów wyrażenia powiązane z opisywanym (wyrazy pokrewne, kolokacje)
- kolokacje rzeczownikowe: pytać; spytać; zapytać
- kolokacje przysłówkowe: czysto
Gramatyka
przysłówek odprzymiotnikowy; stopniowalny opisowo (bardziej, najbardziej)
formy: nieretorycznie; retorycznie