é ü ą

liczman

1. liczman (dawniej)

Definicja

liczman to w dawnej Europie metalowy przedmiot, zwykle o wyglądzie monety, ułatwiający liczenie większych ilości czegoś (pomocny m.in. w handlu), jeden liczman mógł oznaczać dziesięć (czy dwadzieścia) sztuk jakiegoś towaru, np. dziesięć korców maku; liczmanami nazywa się także pochodzące z czasów prehistorycznych, znajdowane przez archeologów różne niewielkie gliniane kulki, stożki czy cylindry służące obrachunkom, będące świadectwem wczesnego systemu księgowania (o całe tysiąclecia poprzedzającym pismo)

Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Szczególnie dumni są malborscy muzealnicy z nabytku w postaci wybitego w malborskiej mennicy w 1593 r. liczmana. — Jest to prawdziwy rarytas, bo liczmany pojawiają się na rynku rzadko, zwłaszcza te bite w Malborku — poinformowała Czarnowska. — Choć ma on formę monety, nie służył on do płacenia — dodała, wyjaśniając, że zgodnie ze swoją nazwą ten wykonany ze stopu metali nieszlachetnych krążek był pomocny przy liczeniu.

trojmiasto.onet.pl, 16.05.2014

W większej masie podobnych monet zdawkowych nasz krążek mógłby przejść w trakcie transakcji handlowych niepostrzeżenie. Jednak jeśli byłby to liczman, to na podstawie samej średnicy moglibyśmy chronologicznie przyporządkować ten egzemplarz do XVIII w. Wtedy to bowiem średnice liczmanów uległy widocznemu zmniejszeniu oscylując wokół takiej, jaką posiada nasze znalezisko. Nie można także wykluczyć jego funkcji jako żetonu do gry, a jak wiadomo liczmany, zwłaszcza w późniejszym okresie, także tym celom służyły.

Paweł Duma, Numizmaty z badań przy kościele św. Piotra i Pawła na Ostrowie Tumskim we Wrocławiu, [w:] A. Pankiewicz (red.), Nowożytny cmentarz przy kościele św. Piotra i Pawła na Ostrowie Tumskim we Wrocławiu (lata 1621–1670), Wratislavia Antiqua, t. 17, 2012 , s. 111

Gramatyka

rzeczownik rodzaj męskorzeczowy odmienny

formy w tabelce: 

formy alfabetycznie: liczman; liczmana; liczmanach; liczmanami; liczmanem; liczmanie; liczmanom; liczmanów; liczmanowi; liczmanu; liczmany

zgłoś poprawkę

 1.1. liczman (w grach)

Definicja

liczman to żeton w grach hazardowych; słowo przestarzałe

Gramatyka

rzeczownik rodzaj męskorzeczowy odmienny

formy w tabelce: 

formy alfabetycznie: liczman; liczmana; liczmanach; liczmanami; liczmanem; liczmanie; liczmanom; liczmanów; liczmanowi; liczmany

zgłoś poprawkę

2. liczman (w szkole)

Definicja

liczmanami nazywa się czasem drobne przedmioty używane w czasie nauki liczenia

Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Podczas praktyk zdarzyły się jej również sytuacje nieprzewidziane.
— W klasie pierwszej, drugiej i może jeszcze trzeciej dzieciaki są na poziomie myślenia konkretno-obrazowego, a że w szkole w Istebnej nie było liczmanów, typu patyczki, kredki, a palców jest tylko dziesięć, to przyniosłam na zajęcia makaron świderki. Potem okazało się, że niektóre dzieci go zjadły!

NKJP: Dziennik Polski, 2005

Te dane uwzględnione są w pierwszej kolumnie tabeli. Następne serie będą tworzone podobnie (do zabawy w magiczne trójkąty powinno się przygotować liczmany od 1 do 10).

NKJP: Helena Siwek, Kształcenie zintegrowane na etapie wczesnoszkolnym, 2004

Gramatyka

rzeczownik rodzaj męskorzeczowy odmienny

formy w tabelce: 

formy alfabetycznie: liczman; liczmana; liczmanach; liczmanami; liczmanem; liczmanie; liczmanom; liczmanów; liczmanowi; liczmany

zgłoś poprawkę

3. liczman (frazes)

Definicja

liczman to książkowo: frazes

Słownik wyrazów bliskoznacznych podobne znaczeniowo (lepsze odpowiedniki lub zapomniane słowa)
  • banał; frazes; komunał; oczywistość; ogólnik; oklepany zwrot; pustosłowie; slogan; truizm; wytrych
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
(...) a skutek działania tego, co od nas niezależne, bo zakodowane „w sercu każdego stworzenia”.
To ostatnie, cokolwiek pompatyczne, ocierające się o sentymentalny liczman wyrażenie nie osłabia mimo wszystko emocjonalnej intensywności tej części elegijnego tryptyku Niemcewicza, czego nie sposób jednak powiedzieć o dopełniającym ją, przypominającym epickie porównanie, egzemplum3; niespecjalnie przez swoją konwencjonalność pasującym do charakteru wcześniejszych partii wyznania.

Grzegorz Zając, Czuły weredyk. Twórczość poetycka Juliana Ursyna Niemcewicza, 2015, s. 181

Trzeba im oddać, że zamówiły kawę i pączki i brały udział w spotkaniu, które w większości polegało na tym, że Jon McJones bezmyślnie powtarzał bzdurne republikańskie liczmany, na przykład, że dziecko niewolników urodzone w 1860 roku miało większą szansę na dorastanie w pełnej rodzinie niż dziecko urodzone po wyborze pierwszego afroamerykańskiego prezydenta USA.

Paul Beatty, Sprzedawczyk, tłumaczenie Piotr Tarczyński, 2018 (2015)

Niestety, Ministerstwo Kultury jest to resort pechowy, przede wszystkim z powodu niefortunnych decyzji kadrowych. Kolejni ministrowie przechodzą do historii głównie za sprawą popełnionych gaf. Z czego to wynika? Otóż partie wchodzące w skład kolejnych koalicji tworzących rządy nie zabiegają o ten urząd, wręcz przeciwnie, skłonne są odstąpić fotel ministerialny najtaniej, byle tylko mieć kontrolę nad ważniejszymi, to znaczy gospodarczymi resortami. Także na tym „odcinku” baza wygrywa z nadbudową, by użyć staroświeckich marksistowskich liczmanów.

NKJP: Polityka, nr 2275, 2000

Gramatyka

rzeczownik rodzaj męskorzeczowy odmienny

formy w tabelce: 

formy alfabetycznie: liczman; liczmana; liczmanach; liczmanami; liczmanem; liczmanie; liczmanom; liczmanów; liczmanowi; liczmany

zgłoś poprawkę

4. liczman (osoba)

Definicja

liczman to ktoś zawodowo lub w ramach zleconego zadania zajmujący się zliczaniem czegoś (np. towarów); słowo rzadko dziś używane

Słownik wyrazów bliskoznacznych podobne znaczeniowo (lepsze odpowiedniki lub zapomniane słowa)
  • kontroler; rachmistrz
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Liczą pojazdy w Pomorskiem
Rozpoczęło się mierzenie natężenia ruchu na krajowych drogach. Pierwszego pomiaru już dokonano, 27 stycznia. Trwa teraz sporządzanie dokumentacji przez liczmanów. Takie badania dokonywane są co 5 lat — informuje Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad.

NKJP: Dziennik Bałtycki, 2005

Gramatyka

rzeczownik rodzaj męskoosobowy odmienny

formy w tabelce: 

formy alfabetycznie: liczman; liczmana; liczmanach; liczmanami; liczmanem; liczmani; liczmanie; liczmanom; liczmanów; liczmanowi; liczmany

zgłoś poprawkę
Pozostały wątpliwości? Brakuje czegoś w haśle?
Zobacz, co zyskują abonenci Dobrego słownika.
Sprawdź

Często sprawdzane

Ciekawostki

Mogą Cię zainteresować również hasła

newsy, porady + e-book