haskala

haskala (oświecenie żyd.)

Definicja

haskala to prąd umysłowy zapoczątkowany wśród Żydów niemieckich w XVIII wieku, będący wynikiem oddziaływania idei oświeceniowych

Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Słonimski nie był człowiekiem praktycznym, może jednak nie do tego stopnia, jak uważała jego synowa. Za pieniądze uzyskane w Londynie dzięki maszynie matematycznej wydzierżawił szmat ziemi pod Tomaszowem. Otrzymał też „listy przyznania wynalazku”, czyli patenty na rozmaite drobne udogodnienia, jak cynowanie naczyń kuchennych z lanego żelaza (w roku 1850) i sikawkę strażacką (w roku 1854).
W 1857 roku wraz z grupą warszawskich zwolenników haskali zwrócił się do władz z prośbą o zezwolenie na wydawanie pisma periodycznego, które nosiłoby tytuł „Ha Izraeli” — „Izraelita”. Miało być redagowane w połowie po polsku, w połowie po hebrajsku.

NKJP: J. Kumaniecka, Saga rodu Słonimskich, 1993

Wszystko to musiało sprawić, że żydowski ruch oświeceniowy w Królestwie Polskim przybrał sobie tylko właściwe kształty. Fakt ten, jak sądzę, nie powinien skłaniać do odmawiania polsko-żydowskim modernizatorom miana maskili, ale raczej pobudzać do refleksji nad wielością dróg wschodnioeuropejskiej haskali (czy może wschodnioeuropejskich „haskal” w liczbie mnogiej) i zależności jej licznych wersji od kształtujących je czynników lokalnych. Bo ostatecznie elementów wspólnych było nieporównanie więcej niż — często drugoplanowych — różnic. Podkreślam owe podobieństwa, bo to, by polsko-żydowską wersję modernizacji nazwać właśnie haskalą, a nie „asymilacją” czy jakąkolwiek inną wersją modernizacji żydowskiej, wydaje się istotne tak dla właściwego zrozumienia historii owego ruchu w Królestwie Polskim, jak i — znacznie ogólniej — dziejów oświecenia żydowskiego w Europie Środkowej i Wschodniej.

NKJP: Midrasz, nr 74

Gramatyka

rzeczownik rodzaj żeński odmienny

formy w tabelce: 

formy alfabetycznie: haskal; haskala; haskalą; haskalach; haskalami; haskale; haskalę; haskali; haskalo; haskalom

zgłoś poprawkę
Pozostały wątpliwości? Brakuje czegoś w haśle?
Zobacz, co zyskują abonenci Dobrego słownika.
Sprawdź

Często sprawdzane

Ciekawostki

  • ukłuć — O dawnej odmianie
  • grubianin — Dziś grubianin, a dawniej...
  • OMG — Pochodzenie wyrażenia OMG

Mogą Cię zainteresować również hasła

newsy, porady + e-book