wszcząć

wszcząć (np. bójkę)

Definicja

jeśli ktoś wszczął jakieś działania (awanturę, bójkę itp., postępowanie, dyskusję itp.), to rozpoczął je; słowo książkowe

Poprawna polszczyzna cenne informacje, niespodzianki, haczyki
Odmiana: wczoraj wszczął awanturę i jutro też ją w... Czasownik wszcząć kryje pewne luki w swej odmianie. W „Innym słowniku języka polskiego” pod red. M. Bańki ujęto to tak „formy czasu przyszłego prostego i trybu rozkazującego nie używane”. Znowu w „Wielkim słowniku poprawnej polszczyzny PWN” (2004) podano „Formy czasu przyszłego prostego: weszcznę, weszczniesz, weszcznie itd. dziś nie są używane” (co sugeruje, że kiedyś były, te z „e”). Ciekawe, że w jego poprzedniku, tj. „Słowniku poprawnej polszczyzny” pod red. W. Doroszewskiego (1973) podano 30 lat wcześniej, że... „formy czasu przyszłego i trybu rozkazującego nie są używane”.
Należałoby wszcząć odpowiednie dochodzenie...
Przede wszystkim
Łączliwość Już z definicji widać, że wszcząć ma ograniczoną łączliwość. I to tak, że

Pełną treść widzą tylko abonenci Dobrego słownika.

Zyskaj dostęp do tej i 4974 pozostałych informacji poprawnościowych.
zamów
Słownik wyrazów bliskoznacznych podobne znaczeniowo (lepsze odpowiedniki lub zapomniane słowa)
  • dać początek; rozpocząć; wzniecić; zacząć; zapoczątkować
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Ale i tak go zauważono, pierwsi wszczęli pewno alarm wachtowi w sterowni, bo niemal równocześnie pod szczytem statku zabłysły dwa wielkie jupitery (...)

NKJP: Stanisław Lem, Niezwyciężony, 1964

— O tym też chciałem z wami pogadać. Pospieszcie się, kochani. Bo już za te dwa dni kupcy chcą mnie na jądrach powiesić. Straty jak cholera. A tu jeszcze Igon się zaparł, że procedury nie wszczy... wszcza ... no, nie weszcznie, bo jakby Kopciuszek jednak przyjezdny był, to jeszcze wyjedzie i na wieki księcia unieszczęśliwi.

NKJP: Artur Baniewicz, Smoczy pazur, 2003

Sieć słów wyrażenia powiązane z opisywanym (wyrazy pokrewne, kolokacje)
  • kolokacje rzeczownikowe prawostronne: alarm; awantury; bójkę; burdy; dochodzenie; dyskusję; egzekucję; konflikt; kontrolę; postępowanie; procedurę; proces; rozruchy; sprzeczkę; śledztwo; wojnę
  • odpowiednik niedokonany: wszczynać
Gramatyka

czasownik aspekt dokonany przechodni

formy alfabetycznie: niewszczęci; niewszczęcia; niewszczęcie; niewszczęciem; niewszczęciu; niewszczęta; niewszczętą; niewszczęte; niewszczętego; niewszczętej; niewszczętemu; niewszczęty | pokaż wszystkie formy

Pozostały wątpliwości? Brakuje czegoś w haśle?
Zobacz, co zyskują abonenci Dobrego słownika.
Sprawdź ofertę

Często sprawdzane

  • koń — Odmiana: końmi czy koniami?
  • Jadźka — A gdyby tak Jaćka?
  • projekt — Jak zapisywać nazwy projektów

Ciekawostki

Mogą Cię zainteresować również hasła

newsy, porady + e-book