dyscyplina

1. dyscyplina (np. nauki)

Definicja

dyscyplina nauki, sztuki, techniki itp. to jej część wydzielona ze względu na pewne cechy (zwłaszcza ze względu na tematykę)

Słownik wyrazów bliskoznacznych podobne znaczeniowo (lepsze odpowiedniki lub zapomniane słowa)
  • dział; dziedzina; gałąź; przedmiot
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Emanuel Swedenborg (1688–1772) był wybitnym uczonym i jego dzieła z zakresu geologii, astronomii, fizjologii obfitują, podobno, w odkrycia genialne. Tutaj pierwsza trudność, bo żeby ocenić jego wkład, należałoby być historykiem nauki i znać przeszłość poszczególnych dyscyplin.

NKJP: Czesław Miłosz, Ziemia Ulro, 1977

— A więc, co pociąga Pana w profesji malarza?
— Niezwykle cenny w tej pracy jest fakt, że człowiek jest sam sobie sterem, żeglarzem, okrętem. Mam naturę samotnika i nie wyobrażam sobie wspólnej pracy w jakimś zespole. Malarstwo jest dyscypliną, którą mogę uprawiać w zaciszu mojej pracowni — i to, że o wszystkim decyduję sam, o każdej rzeczy, którą rozstrzygam na płótnie, jest w tej profesji bardzo pociągające.

NKJP: Barbara Ziembicka, Najprostszą drogą. Rozmowy z artystami, 1998

Sieć słów wyrażenia powiązane z opisywanym (wyrazy pokrewne, kolokacje)
  • kolokacje czasownikowe lewostronne: uprawiać
  • kolokacje przymiotnikowe lewostronne: odrębna; pokrewna; samodzielna; tradycyjna
  • kolokacje przymiotnikowe prawostronne: akademicka; artystyczna; badawcza; filozoficzna; humanistyczna; naukowa; plastyczna; uniwersytecka
  • kolokacje rzeczownikowe prawostronne: nauki; sztuki; techniki; wiedzy
  • skarbonka słowotwórcza: subdyscyplina
Gramatyka

rzeczownik rodzaj żeński odmienny

formy w tabelce: 

formy alfabetycznie: dyscyplin; dyscyplina; dyscypliną; dyscyplinach; dyscyplinami; dyscyplinę; dyscyplinie; dyscyplino; dyscyplinom; dyscypliny

zgłoś poprawkę

2. dyscyplina (np. w wojsku)

Definicja

jeśli w jakimś miejscu, grupie osób panuje dyscyplina, to osoby te podporządkowują się ściśle zasadom je obowiązującym i ułatwiającym kierowanie nimi

Poprawna polszczyzna cenne informacje, niespodzianki, haczyki
Słownik wyrazów bliskoznacznych podobne znaczeniowo (lepsze odpowiedniki lub zapomniane słowa)
  • karność; mobilizacja; musztra; organizacja; podporządkowanie się; porządek; posłuszeństwo; reżim; rygor
  • książkowo:mores
  • specjalistycznie:subordynacja
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Obie bardzośmy chciały wracać do domu. Sanatorium nam się nie podobało. Owszem, ładne były ubrania i dobre jedzenie, ale wszędzie przepisy i dyscyplina: nie rozmawiać, nie biegać, odpoczywać, prosto siedzieć, nie wstawać.

NKJP: Henryk Grynberg, Życie ideologiczne, osobiste, codzienne i artystyczne, 1998

Sieć słów wyrażenia powiązane z opisywanym (wyrazy pokrewne, kolokacje)
  • kolokacje czasownikowe lewostronne: dbać o; egzekwować; łamać; naruszyć; narzucać; pilnować; podporządkować się; przestrzegać; utrzymać; wprowadzić; wymagać; zachować; zaostrzyć; zaprowadzić; złamać
  • kolokacje czasownikowe prawostronne: obowiązuje; panuje
  • kolokacje przymiotnikowe lewostronne: bezwzględna; duża; surowa; twarda; większa; żelazna; żołnierska
  • kolokacje przymiotnikowe prawostronne: budżetowa; finansowa; klasztorna; klubowa; partyjna; służbowa; szkolna; taktyczna; wojskowa
  • kolokacje rzeczownikowe lewostronne: brak; rozluźnienie; rzecznik; wydział
  • kolokacje rzeczownikowe prawostronne: pracy
  • przymiotnik: dyscyplinarny
Gramatyka

rzeczownik rodzaj żeński odmienny

formy w tabelce: 

formy alfabetycznie: dyscyplin; dyscyplina; dyscypliną; dyscyplinach; dyscyplinami; dyscyplinę; dyscyplinie; dyscyplino; dyscyplinom; dyscypliny

zgłoś poprawkę

3. dyscyplina (np. wewnętrzna)

Definicja

dyscyplina to zasady postępowania, jakie sami sobie narzucamy, których przestrzeganie wymaga pewnego wysiłku

Słownik wyrazów bliskoznacznych podobne znaczeniowo (lepsze odpowiedniki lub zapomniane słowa)
  • cierpliwość; koncentracja; rzetelność; samokontrola; samozaparcie; systematyczność
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
W dodatku Richard, zamiast wybrać nauczanie jako środek zarobku, postanowił, że będzie żyć z pióra jako autor prozy, ale przede wszystkim tłumacz. Z najwyższym podziwem przyglądałem się w ciągu lat, jak to robił. Stał się głównym w Stanach tłumaczem z polskiego (w tym moich książek i Mojego wieku Aleksandra Wata), niekiedy tłumaczył też z rosyjskiego. Ponieważ przekłady są słabo płatne, żeby z nich się utrzymać, trzeba żelaznej zaiste dyscypliny jak i sprawności.

NKJP: Czesław Miłosz, Abecadło Miłosza, 1997

Sieć słów wyrażenia powiązane z opisywanym (wyrazy pokrewne, kolokacje)
  • kolokacje przymiotnikowe prawostronne: intelektualna; myślowa; wewnętrzna
Gramatyka

rzeczownik rodzaj żeński odmienny

formy w tabelce: 

formy alfabetycznie: dyscyplin; dyscyplina; dyscypliną; dyscyplinach; dyscyplinami; dyscyplinę; dyscyplinie; dyscyplino; dyscyplinom; dyscypliny

zgłoś poprawkę

4. dyscyplina (sportu)

Definicja

dyscyplina sportu to jego rodzaj, który jest powszechnie lub zawodowo uprawiany

Słownik wyrazów bliskoznacznych podobne znaczeniowo (lepsze odpowiedniki lub zapomniane słowa)
  • konkurencja
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Ja sam, od około 20 lat, uprawiam sporty walki takie jak judo czy sumo. Zdobywałem w tych dyscyplinach medale na mistrzostwach Polski i na arenach międzynarodowych, i od razu wiedziałem, że miałbym tu duże pole do popisu.

NKJP: Wiesław Koluch, Z pamiętnika polskiego najemnika, 2000

Sieć słów wyrażenia powiązane z opisywanym (wyrazy pokrewne, kolokacje)
  • kolokacje czasownikowe lewostronne: reprezentować; trenować; uprawiać
  • kolokacje przymiotnikowe lewostronne: koronna; niszowa; popularna; ukochana; ulubiona; widowiskowa
  • kolokacje przymiotnikowe prawostronne: indywidualna; lekkoatletyczna; narciarska; olimpijska; sportowa; zespołowa; zimowa
  • kolokacje rzeczownikowe lewostronne: adept; popularność; popularyzacja; przedstawiciel; reprezentant; rozwój; sympatyk; zawodnik
  • kolokacje rzeczownikowe prawostronne: sportu
Gramatyka

rzeczownik rodzaj żeński odmienny

formy w tabelce: 

formy alfabetycznie: dyscyplin; dyscyplina; dyscypliną; dyscyplinach; dyscyplinami; dyscyplinę; dyscyplinie; dyscyplino; dyscyplinom; dyscypliny

zgłoś poprawkę

5. dyscyplina (do bicia)

Definicja

dyscyplina to rodzaj bata o krótkiej rączce i kliku rzemieniach, służący dawniej m.in. do wymierzania kary cielesnej dzieciom

Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Pan Michał tymczasem zdjął ze ściany dyscyplinę i schyliwszy posiwiałą głowę zaczął się miarowo, systematycznie biczować, jakby wykonywał codzienną, gospodarską pracę. Panna Helena zacisnęła usta i pobiegła w stronę alei. Wiedziała o tych dziwnych praktykach ojca, ale nigdy na ten temat nie rozmawiali i nigdy nie była świadkiem tej ojcowskiej pokuty za nieznane grzechy.

NKJP: Tadeusz Konwicki, Bohiń, 1987

Gramatyka

rzeczownik rodzaj żeński odmienny

formy w tabelce: 

formy alfabetycznie: dyscyplin; dyscyplina; dyscypliną; dyscyplinach; dyscyplinami; dyscyplinę; dyscyplinie; dyscyplino; dyscyplinom; dyscypliny

zgłoś poprawkę
Pozostały wątpliwości? Brakuje czegoś w haśle?
Zobacz, co zyskują abonenci Dobrego słownika.
Sprawdź

Często sprawdzane

Ciekawostki

Mogą Cię zainteresować również hasła

newsy, porady + e-book