Definicja
jeśli coś jest brane z kapelusza, to nie ma racjonalnych i policzalnych podstaw, jest przedstawione losowo, z lekceważeniem zasad; wyrażenie nieco potoczne i ekspresywne
z kapelusza
1. z kapelusza (przysłówkowo)
Poprawna polszczyzna cenne informacje, niespodzianki, haczyki
- Królik i jego kapelusz — Jeszcze o znaczeniu i łączliwości frazy z kapelusza
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Ale Sejm chce zwiększyć gminom od przyszłego roku udział w podatku dochodowym od mieszkańców z 15 do 17 proc.
— To za mało. Zresztą i 15 proc., i 17 proc. to kwoty wzięte z kapelusza (czyjego — nie powiem). Te dodatkowe 2 proc. ma nam starczyć na pokrycie wszystkich budżetowych ubytków, na utrzymanie szkół i służby zdrowia itd. To niesłychanie pojemne dwa procent! Takich rozciągliwych procentów jeszcze nie widziałem. Według naszych wyliczeń powinniśmy zatrzymywać sobie ok. 20 proc. tego podatku.
— To za mało. Zresztą i 15 proc., i 17 proc. to kwoty wzięte z kapelusza (czyjego — nie powiem). Te dodatkowe 2 proc. ma nam starczyć na pokrycie wszystkich budżetowych ubytków, na utrzymanie szkół i służby zdrowia itd. To niesłychanie pojemne dwa procent! Takich rozciągliwych procentów jeszcze nie widziałem. Według naszych wyliczeń powinniśmy zatrzymywać sobie ok. 20 proc. tego podatku.
NKJP: Gazeta Wyborcza, 1996
Gramatyka
frazem przysłówkowy
formy: z kapelusza
2. z kapelusza (przymiotnikowo)
Definicja
coś z kapelusza nie ma racjonalnych i policzalnych podstaw, jest przedstawione losowo, z lekceważeniem zasad; wyrażenie nieco potoczne i ekspresywne
Poprawna polszczyzna cenne informacje, niespodzianki, haczyki
- Królik i jego kapelusz — Jeszcze o znaczeniu i łączliwości frazy z kapelusza
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Na Ł3 obejrzałem haniebny przekręt sędziego Gila, który dał Legii karny z kapelusza w ósmej minucie doliczonego czasu — nie widziałem tak wściekłego Probierza, po ostatnim gwizdku biegł w stronę sędziego, jakby go chciał zabić, a płaszcz się za nim unosił niby pelerynka Batmana.
KWJP: Wojciech Kuczok, Rozmemuary, 2018
Gramatyka
frazem przymiotnikowy
formy: z kapelusza
3. jak królik z kapelusza (pojawić się)
Definicja
jeśli ktoś lub coś pojawiło się jak królik z kapelusza, to pojawiło tak, że nikt się tego nie spodziewał, nie wiadomo skąd
Wariant
- (rzadziej) niczym królik z kapelusza
Poprawna polszczyzna cenne informacje, niespodzianki, haczyki
- Królik i jego kapelusz — Jeszcze o znaczeniu i łączliwości frazy z kapelusza
Słownik wyrazów bliskoznacznych podobne znaczeniowo (lepsze odpowiedniki lub zapomniane słowa)
- bez chwili wahania; bez ostrzeżenia; bez uprzedzenia; bez zapowiedzi; jak błyskawica; jak duch; jak grom z jasnego nieba; jak spod ziemi; jak za dotknięciem czarodziejskiej różdżki; jakby od niechcenia; jakby samo się stało; jakby wyczarowane; nagle; ni stąd, ni zowąd; nieoczekiwanie; niespodzianie; niespodziewanie; raptem; w jednej chwili; w jednej sekundzie; w lot; w mgnieniu oka; w okamgnieniu; z dnia na dzień; z marszu; z zaskoczenia; znienacka; znikąd
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Na moment się zamyśliłem i znów poczułem dreszcz na plecach. Byli już na wyciągnięcie ręki, ale nagle, jak królik z kapelusza, pojawił się mój wybawca, uzbrojony w różaniec. Nie ważyli się nas tknąć.
KWJP: Stefan Darda, Czarny Wygon. Tom 1. Słoneczna Dolina. Starzyzna, 2014
‒ Przecież ja jej nawet nie znam.
‒ Ona uważa inaczej.
Helena spuściła oczy, przestraszona swoją szczerością. Obiecywała sobie, że przynajmniej podczas wizyty u sąsiada zadba o to, by nie pojawiła się tam Adela. A tu proszę! Wyskoczyła jak królik z kapelusza i już jest głównym tematem rozmowy!
‒ Nie wiem, co uważa Adela i co klepie… ‒ Mikołaj mówił szybko, jakby z obawą, że Helena mu przerwie ‒ ale zapewniam cię ‒ nie jest nawet moją koleżanką.
‒ Ona uważa inaczej.
Helena spuściła oczy, przestraszona swoją szczerością. Obiecywała sobie, że przynajmniej podczas wizyty u sąsiada zadba o to, by nie pojawiła się tam Adela. A tu proszę! Wyskoczyła jak królik z kapelusza i już jest głównym tematem rozmowy!
‒ Nie wiem, co uważa Adela i co klepie… ‒ Mikołaj mówił szybko, jakby z obawą, że Helena mu przerwie ‒ ale zapewniam cię ‒ nie jest nawet moją koleżanką.
KWJP: Barbara Kosmowska, Gwiazda z pierwszego piętra, 2020
Gramatyka
frazem przysłówkowy
formy: jak królik z kapelusza; niczym królik z kapelusza
Zobacz, co zyskują abonenci Dobrego słownika.
SprawdźCzęsto sprawdzane
Ciekawostki
- zdesperowany — Zdesperowany jako pozostałość
- i cześć pieśni — Dlaczego pieśni mówiono cześć, a dziś i cześć
- Wenedowie — Pochodzenie nazwy Wenedowie