Definicja
wyrażenia a nuż używamy, aby nadać wypowiedzi odcień obawy lub przeciwnie — nadziei, gdy przewidujemy, że coś się może wydarzyć
nuż
1. a nuż
Słownik wyrazów bliskoznacznych podobne znaczeniowo (lepsze odpowiedniki lub zapomniane słowa)
- a jeśli; być może; kto wie
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
(...) zaczynam układać w szafce swój skromny dobytek: (...) oraz skarpetki na zmianę, a także notes i długopis. Zastanawiam się, czy to bezpieczne, bo a nuż któryś zechce przeczytać moje zapiski, ale jeśli zacznę chować notes pod prześcieradło albo nosić wciąż przy sobie, od razu wyda się to podejrzane i mogliby koniecznie chcieć się dowiedzieć, jaki skarb tak przed nimi chronię.
NKJP: Jacek Głębski, Kuracja, 1998
Ponieważ jednak wszelkie próby złowienia owej istoty rozbijają się o jej zdumiewającą umiejętność umykania po ścianach i suficie, kot zrezygnował już z beznadziejnego przedsięwzięcia. Ale nerwowo drgający koniuszek ogona świadczy, że tli się w nim resztka nadziei: a nuż któregoś razu zdarzy się cud i gekon znajdzie się na podłodze, w zasięgu jego pazurów?
NKJP: Ewa Cechnicka, Znak Anny, 1997
Gramatyka
frazem nieodmienny
formy: a nuż
1.1. a nuż widelec
Definicja
tak samo używamy wyrażenia a nuż widelec, tyle że zwykle z odcieniem żartobliwym i potocznie
Wariant
- (rzadko) a nuż, widelec
Poprawna polszczyzna cenne informacje, niespodzianki, haczyki
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
— Zaszkodzić nie zaszkodzi, a nuż widelec pomoże — tak skomentował zabawną sytuację Niemczyk.
NKJP: Gazeta Poznańska, 2006
(...) słynnych yellow cab (w jednej z których, potencjalnie, a nuż, widelec przejeżdża właśnie jakaś gwiazda małego lub dużego ekranu), odczuje mile łechtającą jego próżność bliskość wielkiego świata.
Wiesława Piątkowska-Stepaniak, My, emigranci, 2007
Ciekawostki
Pochodzenie wyrażenia a nuż widelec
To proste (...)
Gramatyka
frazem nieodmienny
formy: a nuż widelec
2. nuż (od razu)
Definicja
słowa nuż używamy, aby wskazać na gwałtowny charakter czynności, która właśnie się zaczyna; słowo nieco przestarzałe
Wariant
- nuże
Słownik synonimów tożsame znaczeniowo (zastępcze słowa)
- dalej
Słownik wyrazów bliskoznacznych podobne znaczeniowo (lepsze odpowiedniki lub zapomniane słowa)
- natychmiast; od razu
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Rozpędził się Kwarcowy, by go jednym ciosem zmiażdżyć, ten jednak ustąpił mu z drogi i pokazał dwa palce wystawione; nie wiedział Kwarcowy, co by to mogło znaczyć, ale zawrócił i — nuże na przeciwnika, lecz Baryon znowu tylko o krok mu się usunął i szybko pokazał jeden palec.
NKJP: Stanisław Lem, Bajki robotów, 1964
Lecz oto zarzuciły się nagle te ręce na głowę, wczepiły się we włosy i nuż targać je na sobie w furii bezsilnego gniewu.
NKJP: Wacław Berent, Ozimina, 2000 (1911)
Gramatyka
wykrzyknik
formy: nuż; nuże
3. nuże (wykrzyknik)
Definicja
krzyczymy do kogoś nuże, jeśli chcemy go ponaglić; słowo nieco przestarzałe
Słownik synonimów tożsame znaczeniowo (zastępcze słowa)
- dalej
Słownik wyrazów bliskoznacznych podobne znaczeniowo (lepsze odpowiedniki lub zapomniane słowa)
- natychmiast; w tej chwili
- potocznie:dawaj; dawajcie
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
— Na początek w ramach wprowadzania wygarbujmy po europejsku skórę temu tu prostakowi. Nuże, panowie, do kijów! I niech się nikt nie leni!
— Hola! — krzyknął właściciel piwnej ławki. — Bez burd, panowie kupcy! Bo straż zawezwę!
— Hola! — krzyknął właściciel piwnej ławki. — Bez burd, panowie kupcy! Bo straż zawezwę!
NKJP: Andrzej Sapkowski, Narrenturm, 2002
Gramatyka
wykrzyknik
formy: nuże
Zobacz, co zyskują abonenci Dobrego słownika.
SprawdźCzęsto sprawdzane
Ciekawostki
- triumwirat — Pochodzenie, znaczenie, pisownia słowa triumwirat
- kra — A na blogu
- zagiąć parol — Pochodzenie zwrotu zagiąć parol