Definicja
muzą nazywamy w mitologii każdą z dziewięciu córek Zeusa, będących boginiami, opiekunkami sztuk pięknych i nauki
muza
1. muza (mitologia)
Reguły reguły językowe, zasady pisowni (nowe opracowanie z komentarzami)
- 162. jaką literą (żywe): nazwy istot mitologicznych
Słownik wyrazów bliskoznacznych podobne znaczeniowo (lepsze odpowiedniki lub zapomniane słowa)
- driada; dziwożona; nimfa; rusałka
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Na świętach dionizyjskich, zarówno krajowych, jak i lokalnych, pojawił się teatr — z całym rozmachem dramatu i poetycką rozmaitością: taneczną, muzyczną, słowną. Uczestniczyły w nim wszystkie muzy (no, może bez Uranii), a te rozprzęgały orgie, kierując emocje ku podnietom wyobraźni.
NKJP: Eugeniusz Kabatc, Vinum sacrum et profanum. Wino w kulturze, wino w naturze, wino na naszym stole, 2003
W tej sytuacji Boecjusz stwierdza, że muzy poezji, które chciały go pocieszyć, były bezsilne. Jedynie muza filozofii staje się lekarką jego duchowych cierpień.
NKJP: Antoni Kępiński, Melancholia, 1974
Sieć słów wyrażenia powiązane z opisywanym (wyrazy pokrewne, kolokacje)
- frazeologia, frazemy: dziesiąta muza; jedenasta muza; podkasana muza; sobie a muzom
- osoba: Erato; Euterpe; Kaliope; Klio; Melpomena; Polihymnia; Talia; Terpsychora; Urania
Gramatyka
rzeczownik rodzaj żeński odmienny
formy w tabelce:
formy alfabetycznie: muz; muza; muzą; muzach; muzami; muzę; muzie; muzo; muzom; muzy
1.1. dziesiąta muza
Definicja
dziesiątą muzą nazywamy kinematografię
Wariant
- (rzadziej) X muza
Słownik wyrazów bliskoznacznych podobne znaczeniowo (lepsze odpowiedniki lub zapomniane słowa)
- duży ekran; produkcja filmowa; szklany ekran; sztuka filmowa; twórczość filmowa
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
(...) to jeden z najpopularniejszych polskich serwisów internetowych, w których można już zobaczyć praktycznie wszystko, co zrodziła w ostatnich latach X muza — od najgorętszych polskich i hollywoodzkich hitów, które właśnie trafiły do kin, po czarno-białą klasykę.
Marek Rabij, Newsweek, 7–13.10.2013, nr 41, s. 63
Gramatyka
frazem rzeczownikowy rodzaj żeński odmienny
formy w tabelce:
formy alfabetycznie: dziesiąta muza; dziesiątą muzą; dziesiątą muzę; dziesiąta muzo; dziesiątej muzie; dziesiątej muzy
1.2. jedenasta muza
Definicja
jedenastą muzą nazywamy telewizję
Wariant
- (rzadziej) XI muza
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Przyjęło się uważać, że początek telewizji w Polsce wyznacza rok 1952. Właśnie wtedy powstało doświadczalne studio telewizyjne, które 25 października wyemitowało pierwszy półgodziny program. Jednak korzeni jedenastej muzy w naszym kraju powinnyśmy szukać znacznie wcześniej. Dokładnie w 1929 roku, kiedy to inż. Stefan Manczarski opatentował Sposób telewizyjnego przesyłania obrazów za pośrednictwem drutu i radia (patent nr 11084).
Rafał Kuzak, ciekawostkihistoryczne.pl, 26.06.11
Film natomiast przeżył swoje szczyty w XX wieku, w nadchodzącej zaś epoce będziemy skazani niemal wyłącznie na schematyczne utwory amerykańskiej XI muzy, adresowane do wyjątkowo prymitywnego widza. Z myślą o nim jest dogrywany w niektórych programach idiotyczny rechot, dla niego też powstaje polska wersja Wielkiego Brata.
NKJP: Janusz Tazbir, Silva rerum historicarum, 2002
Gramatyka
frazem rzeczownikowy rodzaj żeński odmienny
formy w tabelce:
formy alfabetycznie: jedenasta muza; jedenastą muzą; jedenastą muzę; jedenasta muzo; jedenastej muzie; jedenastej muzy
1.3. podkasana muza
Definicja
podkasaną muzą nazywa się żartobliwie widowiska i przedstawienia teatralne, operetkowe itp. mające lżejszy, często komediowy charakter; wyrażenie nieco przestarzałe
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Widz mieszczański żądał przede wszystkim lekkiego repertuaru, różnych sztuk graniczących z podkasaną muzą. Poszczególni zaś dyrektorzy mieli swoje ambicje wystawiania sztuk poważnych, zarówno klasycznych, jak współczesnych.
Marian Naszkowski, Lata próby, 1965, s. 61
Gramatyka
frazem rzeczownikowy rodzaj żeński odmienny
formy w tabelce:
formy alfabetycznie: podkasana muza; podkasaną muzą; podkasaną muzę; podkasana muzo; podkasanej muzie; podkasanej muzy
1.4. sobie a muzom
Definicja
jeśli ktoś robi coś sobie a muzom, to robi to dla własnej przyjemności, nie zważając na innych
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Przez godzinę wałęsałam się sobie a muzom, w końcu wessało mnie do takiej grupki z Kołłątaja: (...)
Witold Horwath, Seans, 1997
Mnich pisał je sobie a muzom, w tajemnicy przed współbraćmi i przełożonymi, i pewnie ukrywał swoje elukubracje w sienniku lub w szparze muru za ruchomą cegłą celi. Ujrzały światło dzienne dopiero w XIX stuleciu.
NKJP: Krystyna Uniechowska-Dembińska, Był pałac, 2008
Poeci powiadają, że śpiewają sobie a muzom, kiedy wewnętrznie są przeświadczeni, że czuły słuchacz sam do nich podbiegnie. Kiedy to przeświadczenie ginie, muzy organizują i zasadzają za biurko do rozdawania zapomóg.
NKJP: Kazimierz Wyka, Rzecz wyobraźni, 1997
Gramatyka
frazem przysłówkowy
formy: sobie a muzom
2. muza (kobieta)
Definicja
czyjaś muza lub muza kogoś, zwykle artysty, to kobieta będąca jego natchnieniem
Słownik wyrazów bliskoznacznych podobne znaczeniowo (lepsze odpowiedniki lub zapomniane słowa)
- inspiracja; natchnienie; wena; wzorzec; wzór
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Studiowała medycynę w Warszawie. Mieszkała przez jakiś czas na Narbutta, w domu muzy Antoniego, Marii Morskiej i jej męża matematyka, Bronisława Knastera.
NKJP: Janina Kumaniecka, Saga rodu Słonimskich, 2003
Pośród 120 dzieł mistrza są liczne portrety Jadwigi Janakowskiej — żony i najwierniejszej muzy tego wielkiego malarza, grafika, rysownika, projektanta witraży, polichromii i sprzętów kościelnych, scenografii teatralnych, książek, ekslibrisów, banknotów, znaczków pocztowych i... firanek.
NKJP: Gazeta Wyborcza, 1996
Gramatyka
rzeczownik rodzaj żeński odmienny
formy w tabelce:
formy alfabetycznie: muz; muza; muzą; muzach; muzami; muzę; muzie; muzo; muzom; muzy
2.1. muza (natchnienie)
Definicja
muzą nazywa się także samo natchnienie, nastrój twórczy
Słownik wyrazów bliskoznacznych podobne znaczeniowo (lepsze odpowiedniki lub zapomniane słowa)
- nastrój twórczy; natchnienie; wena
Gramatyka
rzeczownik rodzaj żeński odmienny
formy w tabelce:
formy alfabetycznie: muz; muza; muzą; muzach; muzami; muzę; muzie; muzo; muzom; muzy
3. muza (twórczość)
Definicja
czyjaś muza to twórczość artystyczna, którą uprawia
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Gorzej było z jego muzą okresu powojennego. Bezrefleksyjna afirmacja nowej rzeczywistości w Polsce przekształciła tyrtejską nutę jego okupacyjnych wierszy w ton coraz bardziej sloganowej retoryki, zza której tylko niekiedy, i to już nieco później, w okresie popaździernikowym, przebijać się zaczęła podyktowana osobistymi uczuciami (m.in. reakcja na śmierć żony) czystsza nuta liryczna.
NKJP: Alfabet. Wybór z pamięci 90-latka, Ryszard Matuszewski, 2004
Gramatyka
rzeczownik rodzaj żeński odmienny
formy w tabelce:
formy alfabetycznie: muz; muza; muzą; muzach; muzami; muzę; muzie; muzo; muzom; muzy
4. muza (muzyka)
Definicja
muza to potocznie muzyka
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Prezentowana płyta jest niełatwa, ale odpłaca słuchaczowi wrażeniami, jakich nie dozna podczas słuchania lżejszej muzy.
NKJP: Cosmopolitan, 2000
Wreszcie w telewizyjnym konkursie na idola zwyciężył młodzieniec afiszujący się swoją miłością do heavy metalu, w finale zaśpiewał piosenkę grupy Pearl Jam, a w Internecie jeden z entuzjastów zwycięzcy obwieścił: „Brawo Krzysiu, mocna muza nie umarła”.
NKJP: Polityka, 2003
Gramatyka
rzeczownik rodzaj żeński odmienny
formy w tabelce:
formy alfabetycznie: muz; muza; muzą; muzach; muzami; muzę; muzie; muzo; muzom; muzy