leśmianizm

Propozycjom translatorskim Gabora i Chylińskiego można zarzucić „ezoteryczność” — ich neologizmy czy neosemantyzmy wymagają komentarzy, często obszernych, podczas gdy leśmianizmy tłumaczą się same przez się, tzn. do ich intuicyjnego czy kontekstualnego zrozumienia potrzebna jest spora kompetencja językowa, ale nie np. wiedza o etymologii. „Dusiołek” jest precyzyjną semantycznie nazwą znamionującą, natomiast „Jim Cubus” to raczej żart dla wtajemniczonych.

Między oryginałem a przekładem. Obcość kulturowa jako wyzwanie dla tłumacza, 2009

Dla licznych odbiorców poezji Leśmian to „leśmianizmy”, czyli typowe dla poety neologizmy. (...) U Leśmiana natomiast z nowych słów rodzą się nowi, nieistniejący przedtem ludzie, nieznane przedtem twory. (...) Obok rzeczowników (liczne pośród nich są słowa z przedrostkiem „nie-” lub „bez-”), obok typowych, że aż wyśmiewanych „dziewczaków”, „dziewczur”, „szatańców” i „purpurowców”, poeta stworzył mnóstwo czasowników, nieistniejących przed nim („wnicestwić się”, „rozmurawić się”, „zabóstwić się”), dopisał do polszczyzny literackiej krocie przysłówków czy przymiotników, urodziwych, dziwacznych, leśmianowskich.
Na nic jednak się nie zda wyliczanie leśmianizmów. Bez sąsiedztwa blakną i milkną. (...) Cóż bowiem powie czytelnikowi np. zdrobnienie „próchniatka”? Wybranego z tekstu sam nie potrafi wypełnić znaczeniem. Dopiero w tekście słowo to zabrzmi tak, jak tego chciał poeta.

Trup dziewczyny. Trup świeży. Skóra jeszcze gładka.
Ileż to wiosen w kościach? Młodziutka próchniatka.

Dopiero teraz zdrobnienie, osadzone w opisie makabrycznym, stworzyło kontrast.

Marian Pankowski, zwoje-scrolls.com, 1999