jakby

1. jakby (jakby żółty)

Definicja

jakby używamy, chcąc osłabić dosłowność wyrażenia, do którego się odnosi

Poprawna polszczyzna cenne informacje, niespodzianki, haczyki
Interpunkcja

Pełną treść widzą tylko abonenci Dobrego słownika.

Zyskaj dostęp do tej i 3235 pozostałych informacji poprawnościowych.
zamów
Słownik synonimów tożsame znaczeniowo (zastępcze słowa)
Słownik wyrazów bliskoznacznych podobne znaczeniowo (lepsze odpowiedniki lub zapomniane słowa)
  • mniej więcej; na kształt; niby; niczym; niejako; nie przymierzając; pozornie; w ogólnych zarysach; w rodzaju; że tak powiem
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Trzeci zawodnik TdF z roku 1993 również docenia tegoroczną jazdę Kwiatkowskiego. Ale on emocjonuje się jakby mniej. — Michał robi to, za co mu płacą. Robi to bardzo dobrze, czyli uczciwie zarabia pieniądze. A przy okazji się uczy, bo jeszcze ciągle ma czego się uczyć — tłumaczy.

Łukasz Jachimiak, sport.pl, 17.07.2017

Gramatyka

partykuła

formy: jakby

2. jakby (pali, jakby...)

Definicja

jakby używamy, by wprowadzić zdanie, którego prawdziwości nie jesteśmy pewni, ale które może być prawdziwie lub mogłoby być prawdziwe ze względu na to, co mówimy wcześniej

Wariant
  • (rzadziej) tak jakby
Poprawna polszczyzna cenne informacje, niespodzianki, haczyki
Interpunkcja Przed tak używanym jakby stawiamy przecinek, ponieważ wprowadza zdanie, por.
Cieszył się szaleńczo, jakby wygrał milion dolarów.
Tak samo postępujemy przy
Jakby a jak by Rozróżnienie pisowni — jakby czy jak by? — to „odwieczny” problem wielu piszących. W tekstach łatwo natknąć się na błędy: to, co powinno być napisane łącznie, bywa napisane oddzielnie, i na odwrót. Wiele wskazań i podpowiedzi, zawartych czy to na stronach poradni językowych, czy to stronach firm korektorskich, blogerów językowych itd., w teorii wygląda dobrze, zwłaszcza przy odpowiednio dobranych przykładach, ale w konfrontacji z szerszym materiałem nie zdaje egzaminu. Dość jałowe, bo niepomagające, wydają się na przykład wskazówki semantyczne w rodzaju „używamy, gdy chcemy wyrazić przypuszczenie, niepewność, warunek lub pytanie” (zagadka: mowa tu o jakby czy o jak by?) czy gramatyczne w rodzaju „jeśli jak jest zaimkiem, to by piszemy osobno”.

Wydaje nam się, że najprostsze i najbardziej praktyczne kryterium brzmi tak:

Pełną treść widzą tylko abonenci Dobrego słownika.

Zyskaj dostęp do tej i 3235 pozostałych informacji poprawnościowych.
zamów
Słownik wyrazów bliskoznacznych podobne znaczeniowo (lepsze odpowiedniki lub zapomniane słowa)
  • gdyby; jak
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Na pół minuty przed końcem ósmej rundy Ali zadał rozstrzygającą kombinację ciosów, po których wykończony Foreman padł na deski i nie był już w stanie się podnieść. Równie wykończony Ali zdołał jeszcze usłyszeć, jak sędzia ogłasza werdykt, a chwilę później stracił przytomność. Zupełnie jakby siły wyższe chciały podkreślić doniosłość sytuacji, godzinę po pojedynku stadion w Kinszasie został doszczętnie zalany potężną ulewą.

Tomasz Sąsiada, menstream.pl, 30.10.14

Nie będę się wypowiadał na ten temat w odniesieniu do prac licencjackich i magisterskich, ponieważ z tym, że nikt ich poważnie nie traktuje, jakbyśmy się już pogodzili.

Henryk Grabowski, Forum Akademickie 03/2015, forumakademickie.pl

Jakby ktoś się łudził, proszę zerknąć do informacji o wykonaniu budżetu za maj 2013. Nie, nie po to, żeby się naśmiewać, że deficyt jest już taki, jakbyśmy mieli październik, ale żeby sobie uświadomić, że minister finansów pożycza ZUS-owi pieniądze.

Robert Gwiazdowski, Forbes 07/2013, s. 6

Oto, na przykład, jak wygląda procedura przechodzenia przez jezdnię: dochodzicie do krawężnika i, nie oglądając się, po prostu ruszacie przed siebie. Tak długo, jak długo nie przyśpieszycie kroku ani się nie zatrzymacie, nikt was nie potrąci. Motocykle będą was opływały, zupełnie jakbyście byli skałą w górskim strumieniu.

Jeremy Clarkson, Moje lata w Top Gear, przekład Michał Strąkow, 2012

Mamy tu więc kolejny ciekawy kontrast: odgłosy cierpiącej przyrody poeta określa ogólnikowym wyrazem „sound”, podczas gdy akt spostrzegania opisany jest precyzyjniej, tak jakby obserwacja stanowiła zasadniczy składnik życia podmiotu lirycznego.

Piotr Zazula, Zmagania z nicością: o tłumaczeniu wiersza The Snow Man Wallace'a Stevensa, w: Przekładając nieprzekładalne, red. Małgorzata Ogonowska, Gdańsk, 2000, s. 413

Gramatyka

spójnik

formy: jakby; jakbym; jakbyś; jakbyście; jakbyśmy

2.1. jakby tego było mało

Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Urzędy skarbowe są wręcz zalewane tytułami egzekucyjnymi dotyczącymi abonamentów RTV. Miesięcznie wpływa do nich ok. 145 tys. takich dokumentów. I jakby tego było mało, resort finansów nakazał urzędnikom, aby ci przed każdą egzekucją w tym zakresie przeprowadzili czynności sprawdzające. Kłopot w tym, że nawet sami urzędnicy nie mają pewności, czy ten tryb postępowania jest właściwy.

Ewa Matyszewska, Biznes i Prawo, 10–16 lutego 2014 (nr 2)

Gramatyka

frazem nieodmienny

formy: jakby tego było mało

2.2. jakby co

Poprawna polszczyzna cenne informacje, niespodzianki, haczyki
Przecinek po jakby co Dzisiejsze jakby co chyba jest skrótem zdań typu jakby przyszło co do czego..., jakby do czego przyszło..., jakby co zaszło.... Ta proweniencja wyrażana jest nie wprost w praktyce

Pełną treść widzą tylko abonenci Dobrego słownika.

Zyskaj dostęp do tej i 3235 pozostałych informacji poprawnościowych.
zamów
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Pamiętam, jak jechaliście z mamą, bratem i siostrą na wakacje. Jak śmiejąc się, mówiłeś, że wszyscy jesteście ubezpieczeni, więc jak zginiecie, to zgarnę grubą sumkę. Dodałeś też, że jakby co, to w szafce są numery kont. To miało być zabawne, pewnie się nawet śmiałem. Sęk w tym, że nie miałem wtedy nic przeciwko temu, żeby was trafił szlag.

NKJP: T. Kwaśniewski, Dziennik taty, 2010

Gramatyka

frazem nieodmienny

formy: jakby co

3. jakby (jakby przyjść)

Słownik synonimów tożsame znaczeniowo (zastępcze słowa)
  • gdyby
  • nieco książkowo: jeśliby; jeżeliby
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Jakby ktoś się łudził, proszę zerknąć do informacji o wykonaniu budżetu za maj 2013. Nie, nie po to, żeby się naśmiewać, że deficyt jest już taki, jakbyśmy mieli październik, ale żeby sobie uświadomić, że minister finansów pożycza ZUS-owi pieniądze.

Robert Gwiazdowski, Forbes 07/2013, s. 6

Gramatyka

spójnik

formy: jakby; jakbym; jakbyś; jakbyście; jakbyśmy

Pozostały pytania, wątpliwości językowe? A może brakuje Ci czegoś w haśle?
Zobacz, co zyskują użytkownicy pełnej wersji Dobrego słownika.
sprawdź pełną ofertę

Często sprawdzane

  • Google — Jak odmieniać nazwę wyszukiwarki Google
  • John le Carré — O wymowie i odmianie nazwiska John le Carré
  • część — Poprawna składnia rzeczownika część

Ciekawostki

Mogą Cię zainteresować również hasła