dopełniać

1. dopełniać (np. wodą)

Definicja

jeśli ktoś dopełnia jakiś pojemnik lub naczynie, to dodaje do nich czegoś, tak żeby wypełnić je całkowicie

Słownik wyrazów bliskoznacznych podobne znaczeniowo (lepsze odpowiedniki lub zapomniane słowa)
  • dodawać; dokładać; dolewać; dosypywać; napełniać; uzupełniać
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
11. Wystudzoną zawiesinę zawartą w kolbie przelewa się do cylindra miarowego o pojemności 1 dm3, dodaje drugą połowę przewidzianej ilości stabilizatora, jaki był stosowany na początku analizy (pkt 5), i dopełnia cylinder wodą destylowaną do objętości 1 dm3.

NKJP: Elżbieta Myślińska, Laboratoryjne badania gruntów, 1998

Krajowcy zacieśnili półkrąg, podczas gdy ich towarzysz własnoręcznie dopełniał wiadro stojące przed Tomkiem.

NKJP: Alfred Szklarski, Tomek wśród łowców głów, 1965

Gramatyka

czasownik aspekt niedokonany przechodni

formy alfabetycznie: dopełnia; dopełniać; dopełniacie; dopełniaj; dopełniają; dopełniając; dopełniająca; dopełniającą; dopełniające; dopełniającego; dopełniającej; dopełniającemu | pokaż wszystkie formy

2. dopełniać (np. całości)

Definicja

jeśli ktoś lub coś dopełnia czegoś lub coś, to czyni to zakończonym lub kompletnym

Słownik wyrazów bliskoznacznych podobne znaczeniowo (lepsze odpowiedniki lub zapomniane słowa)
  • uzupełniać, kompletować
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Helena odwzajemnia uczucie szlachetnego Henryka, ale jej ojciec, „despota i gbur”, oraz brat, „wstrętny egoista”, są diurniście przeciwni. Dramatu dopełnia oskarżenie Włodzimskiego o kradzież stu guldenów. Dziewczyna wierzy w oskarżenie i zrywa z diurnistą, który z rozpaczy popełnia samobójstwo.

NKJP: Mariusz Urbanek, Kisielewscy. Jan August, Zygmunt, Stefan, Wacek, 2006

Jeśli oba człony wyrażają tę samą myśl, mówimy o paralelizmie synonimicznym, jeśli przeciwstawną — paralelizm jest antytetyczny, jeśli drugi z członów dopełnia myśl pierwszego, paralelizm nazywa się syntetycznym.

NKJP: Jerzy Ziomek, Renesans, 1973

Tam, na ekranie, Izmael siedzi w bocianim gnieździe. Pokład statku wielorybniczego jest z tej wysokości mały jak łza, a morze przeogromne. Izmael boi się. Zachód słońca na horyzoncie i wieloryby pływające dookoła statku dopełniają grozy.

NKJP: Joanna Rudniańska, Miejsca, 1999

Gramatyka

czasownik aspekt niedokonany przechodni

formy alfabetycznie: dopełnia; dopełniać; dopełniacie; dopełniaj; dopełniają; dopełniając; dopełniająca; dopełniającą; dopełniające; dopełniającego; dopełniającej; dopełniającemu | pokaż wszystkie formy

3. dopełniać (np. formalności)

Definicja

jeśli ktoś dopełnia czegoś, zwłaszcza formalności lub obowiązków, to działa tak, żeby można było uznać je za zrealizowane

Słownik wyrazów bliskoznacznych podobne znaczeniowo (lepsze odpowiedniki lub zapomniane słowa)
  • dokonywać; spełniać; wykonywać; wypełniać; wywiązywać się
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Wtedy dzwonili do Bronisława L. Jeśli wszystko poszło dobrze, można było sfinalizować transakcję, bowiem pieniądze za fałszywe dokumenty wypłacano dopiero wtedy, gdy osobie wyjeżdżającej udało się przekroczyć granicę. Zwykle takich formalności dopełniała rodzina lub ktoś ze znajomych.

NKJP: Tygodnik Podhalański, 1996

Gramatyka

czasownik aspekt niedokonany przechodni

formy alfabetycznie: dopełnia; dopełniać; dopełniacie; dopełniaj; dopełniają; dopełniając; dopełniająca; dopełniającą; dopełniające; dopełniającego; dopełniającej; dopełniającemu | pokaż wszystkie formy

4. dopełniać się (np. los)

Definicja

jeśli coś się dopełnia, to znajduje swój koniec; słowo książkowe

Słownik wyrazów bliskoznacznych podobne znaczeniowo (lepsze odpowiedniki lub zapomniane słowa)
  • dokonywać się; stawać się; stawać się faktem; ziszczać się
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Rabin wstał. Na pożegnanie podał dziedzicowi rękę bardzo kulturalnym gestem. Po chwili odezwał się jeszcze niewyraźnie od drzwi i chłopiec przetłumaczył:
— Czas niektórych plemion dopełnia się. Dlatego dam ci coś, co powinno teraz stać się twoją własnością.

NKJP: Olga Tokarczuk, Prawiek i inne czasy, 1996

Gramatyka

czasownik aspekt niedokonany nieprzechodni

formy alfabetycznie: dopełniacie się; dopełniać się; dopełniająca się; dopełniającą się; dopełniającego się; dopełniającej się; dopełniającemu się; dopełniające się; dopełniając się; dopełniających się; dopełniającymi się; dopełniającym się | pokaż wszystkie formy

5. dopełniać się (np. osoby)

Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Dekoracje wzbogacały się ogromnie od końca wieku XVIII. Około 1820 roku, gdy wymagano od teatru ukazania miejsca konkretnego, często usytuowanego w przeszłości, dekoracja przybierała kształt architektoniczny: wprowadzano na scenę wszelkie elementy architektury wnętrz, drzwi, schody, meble, przedmioty, które harmonijnie się dopełniają, a nadto tworzą koloryt lokalny.

NKJP: Alina Kowalczykowa, Dramat i teatr romantyczny, 1997

W czasach, o których mowa, imperium i dominium ściśle się zatem dopełniały.

NKJP: Piotr Winczorek, Wstęp do nauki o państwie, 1995

Gramatyka

czasownik aspekt niedokonany nieprzechodni

formy alfabetycznie: dopełniacie się; dopełniać się; dopełniająca się; dopełniającą się; dopełniającego się; dopełniającej się; dopełniającemu się; dopełniające się; dopełniając się; dopełniających się; dopełniającymi się; dopełniającym się | pokaż wszystkie formy

Pozostały wątpliwości? Brakuje czegoś w haśle?
Zobacz, co zyskują abonenci Dobrego słownika.
Sprawdź

Często sprawdzane

Ciekawostki

Mogą Cię zainteresować również hasła

newsy, porady + e-book