hasło dnia (dziś w pełnym dostępie dla wszystkich) abnegat

abnegat (osoba)

Definicja

abnegat to ktoś, kto nie dba o własne wygody i nie przywiązuje wagi do tego, jak wygląda, jak się ubiera itp., przez co zwykle jest zaniedbany; słowo książkowe, używane zwykle z odcieniem niechęci

Wymowa prosto zapisana
  • [abnegat]
Słownik paronimów słowa mylone ze sobą
Poprawna polszczyzna cenne informacje, niespodzianki, haczyki
Kto zrozumie abnegata Zacznijmy od cytatu:

Gdyby ktoś przed mistrzostwami świata powiedział, że w spotkaniu o półfinał zmierzą się jedenastki Senegalu oraz Turcji, byłby postrzegany jako kompletny abnegat piłkarski. (NKJP: Trybuna Śląska, 2002)

Abnegat to nie jest ktoś, kto podważa istniejący porządek (neguje), ani ktoś, kto w pewnej dziedzinie ma zerową wiedzę. Swoją drogą jest to dziś pewnym paradoksem, że niektórym abnegat kojarzy się z nieuctwem, niewiedzą, dlatego że dawniej bycie abnegatem wynikało właśnie zwykle z bycia inteligentnym. Człowiek związany z nauką lub jakąś artystyczną dziedziną był tak nimi pochłonięty, że odrywał się od zwykłego życia i przyziemne sprawy, typu gdzie będzie spał albo co na siebie włoży, mało go interesowały. Ciekawy jest cytat z XIX wieku, który podaje w haśle abnegat „Słownik języka polskiego” pod red. W. Doroszewskiego (wydawany w latach 1958–1969):

Jakkolwiek ponętnymi mogą być w poezji: blada twarz, rozczochrane włosy, wychudła postać, wytarte odzienie lub krzywe buty abnegata, w praktyce jednak podobne zalety niewiele popłacają, szczególnie u młodych kobiet. (Ludwik Sztyrmer, Kataleptyk. Powieść nieboszczyka Pantofla ogłoszona przez Eleonorę Sztyrmer, t. 1, 1846)

Albo taki cytat:

Był i pozostał Piłsudski abnegatem. Nie pociągały go w najmniejszym stopniu uroki światowego życia, nie był wyrafinowanym smakoszem, prawie nie używał alkoholu, nie przywiązywał wagi do ubioru. Wszystko to były dlań sprawy trzeciorzędne. (NKJP: Daniel Passent w Polityce, nr 2578, 2006)

Słownik wyrazów bliskoznacznych podobne znaczeniowo (lepsze odpowiedniki lub zapomniane słowa)
  • bałaganiarz; brudas; dekadent; fleja; flejtuch; kocmołuch; niechluj; smoluch; świntuch
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Powieść kryminalna „Jedenaście” Marcina Świetlickiego jest trzecią — i ostatnią wedle deklaracji autora — częścią cyklu o krakowskim abnegacie, alkoholiku i nieco staroświeckim detektywie amatorze, którego wszyscy nazywają Mistrzem.

NKJP: Polityka, nr 2680, s. 2008

Potężnie zbudowany, mógł służyć za przykład, jak te same rysy twarzy mogą być piękne lub brzydkie. Był podobny do ojca i starszych braci, ale niepiękny, a do tego zupełny abnegat. Ubranie wiecznie wymięte i poplamione, włosy rzadko strzyżone, twarz przeważnie nie ogolona. Uczyć się nie lubił, choć dużo i ze zrozumieniem czytał, a pamięć miał doskonałą. Nie był głupi, wprost przeciwnie, ale na niczym mu właściwie nie zależało i nigdy nie było wiadomo, czy mówi serio, czy błaznuje i udaje naiwnego.
Ojciec zabrał go po paru latach z korpusu i oddał do szkoły rolniczej, ale do gospodarstwa również nie miał zamiłowania. Krótko mówiąc: nie miał zamiłowania do pracy. Żadnej. Po prostu był doskonale, idealnie leniwy.

NKJP: Danuta Koral, Wydziedziczeni, 1997

Opowiadali, jaki kawał mu zrobili. Tomorowicz był abnegatem, nic mu nie było potrzebne. Aby tylko trochę zjeść, okryć czymś ciało. Miał jedno granatowe ubranie, wypłowiałe, poplamione, nigdy go nie zmieniał. Studenci postanowili na imieniny zrobić mu prezent i kupić nowy garnitur. Wiedzieli jednak, że prezentu nie przyjmie. On po prostu od nikogo niczego nie przyjmował, dziwak straszny. Kupili szary garnitur i wymyślili: najpierw podmienimy mu kamizelkę, zobaczymy, czy zauważy. Kamizelka była dużo jaśniejsza od poprzedniej, ale nie zauważył. Po paru dniach podmienili mu spodnie (...)

NKJP: Teresa Torańska, Oni, 1985

Gramatyka

rzeczownik rodzaj męskoosobowy odmienny

M. ten abnegat ci abnegaci
te abnegaty
D. nie widzę tego abnegata tych abnegatów
C. przyglądam się temu abnegatowi tym abnegatom
B. lubię tego abnegata tych abnegatów
Ms. mówię o tym abnegacie o tych abnegatach
N. interesuję się tym abnegatem tymi abnegatami
W. ty abnegacie wy abnegaci
wy abnegaty
zgłoś poprawkę
To tylko próbka tego, do czego dostęp mają
użytkownicy pełnej wersji Dobrego słownika.
Sprawdź ofertę
newsy, porady + e-book