51 Apostrof
użycie znaków, w pełnym dostępie dla każdego

1. Użycie apostrofu

Apostrofu używamy dla oznaczenia:

1. końcówki, gdy jakaś część wyrazu podstawowego nie jest wymawiana, np. House'a [wym. hałsa] lub Steve'em [wym. stiwem], gdzie nie wymawia się pisanego e (por. regułę odmiana imion, nazwisk, rzeczowników (główne): obce kończące się na wymawianą spółgłoskę (np. Bush) oraz regułę odmiana imion, nazwisk, rzeczowników (III): zakończone w piśmie na -e lub -es, które nie jest wymawiane);
2. przyrostka, gdy jakaś część wyrazu podstawowego nie jest wymawiana, np. apple'owski [wym. aplofski], grunge'owiec [wym. grandżowiec] (por. regułę ortografia (I): przymiotniki, rzeczowniki, czasowniki z apostrofem czy bez (-e'owy czy -owy, -e'owiec czy -owiec itp.));
3. miejsca, gdzie w wymowie lub formach pokrewnych może pojawić się samogłoska, np. staropolskie k’sobie zamiast ku sobie; także w wyrazach obcych: dell’arte, d’Italia, l’homme;
4. opuszczenia pierwszych dwóch cyfr daty rocznej, zwłaszcza w nazwach festiwali, imprez sportowych itp., np. zapis Opole ’78 oznacza festiwal w Opolu w roku 1978. (Zobacz też regułę sposób zapisu (czas): daty — jak zapisywać daty, jak odczytywać daty).

Niektórzy używają apostrofu dla oznaczenia miękkości spółgłosek, np. w wymowie kresowej [l’wów], [jes’c’]. W starannych publikacjach znawcy typografii zalecają użycie specjalnego znaku oznaczającego miękkość, mianowicie ´.

2. Kształt apostrofu

Apostrof powinien mieć kształt przecinka ’, a nie pionowej kreseczki ', która zwykle oznacza matematyczne „prim” lub minutę kątową. Z klawiatury numerycznej typowych komputerów (z Windowsem) można wywołać apostrof za pomocą klawiszy Alt + 0146 (przytrzymujemy lewy Alt i na klawiaturze numerycznej wybieramy kolejno 0146). Na komputerach z systemem operacyjnym macOS należy przytrzymać klawisz Alt i nacisnąć klawisz [.

Apostrof zachowujemy zatem w tych miejscach, gdzie używa się go w innych językach, tekstach transkrybowanych itp., np. O’Brien, książka O’Toole’a, rhythm'n'blues, I’m lovin’, McDonald’s, Qur’an. Zobacz też regułę odmiana nazw i rzeczowników (D): gdy apostrof w nazwie.

Co więcej, w tekstach tłumaczonych (np. książkach), czyli w tekstach polskich, należy poprawiać format apostrofu. Jeśli w oryginale wszędzie jest kreska, w polskiej wersji powinien być „przecinek”.

Szczególnie starannie należałoby tego przestrzegać w składzie i druku. W tekstach elektronicznych wybaczalne jest użycie zwykłej kreseczki, obecnej na standardowej klawiaturze komputera ('). Tak też ze względów technicznych słowa w linkach, w hasłach i formach odmiany w Dobrym słowniku mają apostrof prosty (głównie ze względu na łatwość wyszukiwania). Jednak już wszędzie indziej, np. w przykładach użycia czy treści porad poprawnościowych, umieszczamy apostrofy poprawne typograficznie.

3. Typowe błędy

Błędne jest oddzielanie apostrofem każdej końcówki w wyrazach obcego pochodzenia, także gdy nie opuszcza się w wymowie żadnej głoski, np. !John’a Gray'a, !na Facebook’u, !iCloud’a itp.

Inny typowy błąd to używanie apostrofu do odmiany skrótowców, np. !ZUS’ie (poprawnie ZUS-ie), !PIT’a (poprawnie PIT-a), por. regułę skrótowce: ogólne zasady odmiany.