Tłumacz rezygnujący z archaizacji polega w tym zakresie na krytyce tekstu i własnej intuicji, podobnie jak tłumacz posługujący się archaizacją polega na badaniach
historycznoliterackich oraz własnym wyczuciu językowym.
Leszek Berezowski, Pragmatyczne podstawy archaizacji, w: Przekładając nieprzekładalne, red. Małgorzata Ogonowska, Gdańsk, 2000, s. 137
(...) różnicowanie form gatunkowych w obrębie jednego okresu
historycznoliterackiego, a nawet w obrębie twórczości jednego autora (np. struktura „libretta” utworów dramatycznych S. Wyspiańskiego lub powieści T. Manna) skłania do wielopłaszczyznowego ujmowania tych form wedle zasad teorii różnoaspektowej; (...)
Jan Trzynadlowski, O zjawiskach międzygatunkowych w utworach literackich, „Zagadnienia Rodzajów Literackich” 1962, nr 1, s. 147