Definicja
topór to narzędzie o stalowym, szerokim i łukowatym ostrzu osadzonym na drewnianym trzonku, używane do ścinania i rąbania, a dawniej także do walki wręcz, był też jednym z symboli kata (służył do obcinania głowy)
topór
1. topór (narzędzie)
Słownik wyrazów bliskoznacznych podobne znaczeniowo (lepsze odpowiedniki lub zapomniane słowa)
- berdysz; ciupaga; czekan; halabarda; siekiera; siekierka; tasak; tomahawk; toporek
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Dodał, że żelazny topór znaleziony pod Grunwaldem jest egzemplarzem charakterystycznym; nie jest to topór ciesielski czy drwalski, ani też katowski czy rzeźniczy, ale topór bojowy.
— W czasach, kiedy rozgrywana była bitwa pod Grunwaldem topory były bronią powszechną. Były łatwo dostępne, tanie i skuteczne — znakomicie sprawdzały się w boju. Topór było łatwiej pozyskać u miejscowego kowala niż miecz, dlatego używali go w boju rycerze niezależnie od tego, po której stronie walczyli — podkreślił dr Nowakowski. Toporów używali zarówno Krzyżacy, jak i rycerze wojsk sprzymierzonych.
— W czasach, kiedy rozgrywana była bitwa pod Grunwaldem topory były bronią powszechną. Były łatwo dostępne, tanie i skuteczne — znakomicie sprawdzały się w boju. Topór było łatwiej pozyskać u miejscowego kowala niż miecz, dlatego używali go w boju rycerze niezależnie od tego, po której stronie walczyli — podkreślił dr Nowakowski. Toporów używali zarówno Krzyżacy, jak i rycerze wojsk sprzymierzonych.
wiadomosci.onet.pl, 25.01.05
Siekiera i topór to narzędzia podobne do siebie zarówno pod względem sposobu użycia, jak i wyglądu. Różnice pomiędzy nimi są płynne i często wynikają wyłącznie z tradycji nazewnictwa, np. zazwyczaj mówimy o toporach bojowych — rzadziej o siekierach.
siekierezada.com.pl, 20.08.15
Sieć słów wyrażenia powiązane z opisywanym (wyrazy pokrewne, kolokacje)
Gramatyka
rzeczownik rodzaj męskorzeczowy odmienny
formy w tabelce:
formy alfabetycznie: topór; topora; toporach; toporami; toporem; toporom; toporów; toporowi; topory; toporze
2. pod topór (głowa)
Definicja
mówimy, że ktoś kładzie/daje głowę pod topór, jeśli bierze na siebie odpowiedzialność i liczy się z ryzykiem
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Przystała natychmiast, był to bowiem czyn chrześcijański, polski i ludzki w całej swej wszechstronnej okazałości, łączył się też z ryzykiem, nadając życiu jakiś uświęcający blask. Nie uczyniła tego z próżności, bo nikt dla próżności nie kładzie głowy pod topór, lecz z potrzeby serca, które było dobre, czułe i wrażliwe na krzywdę.
NKJP: Andrzej Szczypiorski, Początek, 1986
Gramatyka
frazem przysłówkowy
formy: pod topór
3. pod topór (drzewa)
Definicja
mówimy, że drzewa idą lub pójdą pod topór, jeśli przeznaczono je do ścięcia lub ścięto
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Ale dlaczego na nią właśnie spadał obowiązek decydowania, była już stara, młodsi powinni zacząć tu swoje rządy. Ale kto? Kto? Ewelina była niezaradna, o wszystko w sprawach majątku pytała Suzanne, Jasia nie było, a malutka Zuzia nie wchodziła w grę. Nie ma rady, trzeba oddać las pod topór, może nie cały, może uda się wytargować trochę.
NKJP: Maria Nurowska, Panny i wdowy. Czyściec, 1992
Rano byłem już pod ową sosną. W pobliżu prowadzono jakąś budowę, ale drzewo stało. Pewnie wkrótce pójdzie pod topór. Ludzie powoli zaczęli pojawiać się na budowie, ale nie budziłem żadnych podejrzeń, kiedy zacząłem dłubać saperką w wiadomym sobie miejscu.
NKJP: Roman Antoszewski, Kariera na trzy karpie morskie, 2000
Gramatyka
frazem przysłówkowy
formy: pod topór
4. zakopać topór wojenny
Definicja
mówimy, że ktoś zakopał topór wojenny, jeśli chcemy powiedzieć, że zaprzestał walki, zakończył konflikt
Słownik wyrazów bliskoznacznych podobne znaczeniowo (lepsze odpowiedniki lub zapomniane słowa)
- pogodzić się
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Ostatniego dnia roku zaraz po przebudzeniu zagadnął Zosię. Sam nie był pewien, czy żeby zakopać topór wojenny, czy wręcz odwrotnie, sprowokować jakąś aferę i rozstanie. Wymienili zdawkowe uwagi, atmosfera pozostaje lodowata.
NKJP: Max Cegielski, Masala, 2002
Program I Polskiego Radia organizuje akcję „Bezpieczne stadiony”. — Niemożliwe, abyśmy zakopali topór wojenny z kibicami Legii. Chcemy jednak, by na naszym stadionie nie było przekleństw i awantur — mówią przedstawiciele Klubu Kibica Widzewa.
NKJP: Gazeta Wyborcza, 1996
Choć na co dzień głośno było o ich konflikcie, gdy przyszło do rozwiązywania najważniejszych problemów zwykłych ludzi prawicowy prezydent Łodzi Jerzy Kropiwnicki (60 l.) i były lewicowy premier Leszek Miller (58 l.) zakopywali topór wojenny. Dzięki ich współpracy w Łodzi ulokowały swe siedziby fabryki największych koncernów świata, a zatrudnienie znalazło i znajdzie kilka tysięcy osób.
NKJP: Super Express, 2006
Słownik antonimów przeciwstawne znaczeniowo
Gramatyka
frazem czasownikowy aspekt dokonany/niedokonany
formy: zakopać topór wojenny; zakopywać topór wojenny
5. wykopać topór wojenny
Definicja
mówimy, że ktoś wykopał topór wojenny, jeśli chcemy powiedzieć, że rozpoczął z kimś walkę, konflikt o coś
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Zaskoczył wszystkich od razu po wyborach w 1989 r., gdy w dramatycznym momencie reform gospodarczych ogłosił „wojnę na górze” i wykopał topór wojenny przeciw własnoręcznie namaszczonemu premierowi Tadeuszowi Mazowieckiemu.
NKJP: Ozon, nr 12, 2005
Słownik antonimów przeciwstawne znaczeniowo
Gramatyka
formy: wykopać topór wojenny