é ü ą

hasło dnia (dziś w pełnym dostępie dla wszystkich) sarkazm

1. sarkazm

Definicja

sarkazm to szyderczy i pesymistyczny, a często także ironiczny, sposób ujmowania rzeczywistości; słowo książkowe

Słownik wyrazów bliskoznacznych podobne znaczeniowo (lepsze odpowiedniki lub zapomniane słowa)
  • drwina; gorycz; ironia; kpina; szyderstwo
  • książkowo:persyflaż
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Nam nie wolno, ot, tak sobie, przejść granicy w Europie. Jesteśmy przecież tylko obywatelami Indii, zwykłymi Indusami. Nam nie wolno. – Mohan patrzył cały czas na mnie. Nie ukrywał już niechęci, sarkazmu i irytacji. Przez moment poczułem się niemal uosobieniem całej oskarżanej Europy, jej zwyczajów, podejrzeń, przepisów prawnych i imigracyjnych, a może nawet całej historii.

Piotr Kłodkowski, Paszport, Znak, 2002, nr 571, s. 121

— Muszę posadzić nowego pracownika na twoim miejscu. Może pójdziesz na zwolnienie? — zapytał w czerwcu.
— Może znasz lekarza, który daje lewe zwolnienia — odparła Beata z sarkazmem.
— To chyba ty jesteś specjalistką od lewych zwolnień — przebił ją szef. I następnego dnia oddelegował do archiwum, na dno urzędniczej hierarchii.

Wojciech Staszewski, Newsweek, 7–13.10.2013, nr 41, s. 33

Jak już wspomnieliśmy, nie jest przypadkiem, że pierwsza polska tłumaczka Winnie the Pooh popełniła najwięcej błędów, przekładając wypowiedzi osła Eyeore, które charakteryzuje zgryźliwy sarkazm.

Krzysztof Hejwowski, Kognitywno-komunikacyjna teoria przekładu, Warszawa 2004

Sieć słów wyrażenia powiązane z opisywanym (wyrazy pokrewne, kolokacje)
  • kolokacje czasownikowe lewostronne: dodać z; mówić z; powiedzieć z; zapytać z
  • kolokacje przymiotnikowe: gorzki; pełny
  • kolokacje rzeczownikowe lewostronne: odrobina
  • kolokacje rzeczownikowe prawostronne: w głosie
  • przymiotnik: sarkastyczny
  • skarbonka słowotwórcza: sarkać; sarknąć
Ciekawostki
Sarkazm i sarkanie, czyli o pochodzeniu Wyraz sarkazm pochodzi z greki, gdzie sarkasmós ‘kpina, szyderstwo’ utworzono od czasownika sarkazein dosłownie znaczącego ‘odzierać z mięsa’, czyli w jakiś sposób ‘obnażać’.
Do polszczyzny słowo sarkazm przyszło zapewne za pośrednictwem francuskiego sarcasme.
Polskie sarkać ‘utyskiwać, narzekać’, a więc również ‘wyrażać niezadowolenie’, zbliżone jest znaczeniowo, ale jest wyrazem słowiańskim, może nieco dźwiękonaśladowczym, związanym z wypuszczaniem powietrza nosem na znak niezadowolenia.
Gramatyka

rzeczownik rodzaj męskorzeczowy odmienny

M. ten sarkazm te sarkazmy
D. nie widzę tego sarkazmu tych sarkazmów
C. przyglądam się temu sarkazmowi tym sarkazmom
B. lubię ten sarkazm te sarkazmy
Ms. mówię o tym sarkazmie o tych sarkazmach
N. interesuję się tym sarkazmem tymi sarkazmami
W. ty sarkazmie wy sarkazm
zgłoś poprawkę

 1.1. sarkazm

Definicja

sarkazmy to złośliwe i ironiczne uwagi; słowo książkowe

Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Nawet najmniejszej uwagi nie zwracała na Artura, który, siedząc tuż za nią, sączył jej wytrwale do ucha jakieś sarkazmy. Panie bibliotekarki, w tym samym rzędzie co babcia, też patrzały jak urzeczone, zaś trzy dzieweczki w wieku szkolnym, sprowadzone w ostatniej chwili, biły brawo niemal bez przerwy.

NKJP: Małgorzata Musierowicz, Dziecko piątku, 1993

Gramatyka

rzeczownik rodzaj męskorzeczowy odmienny

M. ten sarkazm te sarkazmy
D. nie widzę tego sarkazmu tych sarkazmów
C. przyglądam się temu sarkazmowi tym sarkazmom
B. lubię ten sarkazm te sarkazmy
Ms. mówię o tym sarkazmie o tych sarkazmach
N. interesuję się tym sarkazmem tymi sarkazmami
W. ty sarkazmie wy sarkazm
zgłoś poprawkę
To tylko próbka tego, do czego dostęp mają użytkownicy pełnej wersji Dobrego słownika.
Sprawdź
newsy, porady + e-book