pawijski

Na rzecz wykonania portalu czerwińskiego przez ucznia Wiligelma miały wskazywać ponadto podobieństwa do rzeźb zdobiących kościoły pawijskie. Należy przy tym zwrócić uwagę, że dzieła Wiligelma i jego warsztatu należą do innego kręgu północnowłoskiej rzeźby romańskiej. Tymczasem dekoracje kościołów pawijskich (takich jak S. Michele, S. Pietro in Ciel d’Oro, S. Giovanni in Borgo), powstałe prawdopodobnie w latach 1090–1130, należą do tzw. corrente comasco-pavese („kręgu lombardzkiego”) (il. 38). Co więcej, w zasadzie nie dochodziło na terenie Włoch północnych do łączenia w jednym dziele elementów charakterystycznych dla obu tych „kręgów” artystycznych. Można wręcz zaryzykować stwierdzenie, że sztuka pawijska oraz dzieła Wiligelma stanowią skrajne bieguny, pomiędzy którymi rozwijała się północnowłoska rzeźba romańska. Dlatego wydaje się, że porównania z rzeźbą pawijską nie mają większego znaczenia w argumentacji na rzecz związków portalu czerwińskiego z rzeźbiarzami z kręgu Wiligelma.

Rafał Quirini-Popławski, Rzeźba przedromańska i romańska w Polsce wobec sztuki włoskiej, 2006, s. 99