żeś

1. żeś (że + -ś)

Definicja

formy typu żeś to połączenie spójnika że z czasownikową końcówką czasu przeszłego (np. mówił, żeś spadł jako mówił, że spadłeś) lub z czasownikiem być w czasie teraźniejszym (np. mówił, żeś mądry jako mówił, że jesteś mądry)

Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Gdy umilkłem, położyła mi dłoń na ramieniu i rzekła z drżeniem w głosie:
— Ile ty masz lat? O czym ty myślisz? Chwilami zdaje mi się, że jesteś dorosły. Powinnam powiedzieć ci jakiś morał, oburzyć się na to, żeś taki zły i zepsuty, ale przecież my wszyscy jesteśmy źli i zepsuci.

Jan Brzechwa, Gdy owoc dojrzewa, 1958

Już na pierwszej randce radzę: z kamienną twarzą zacytuj ten oto limeryk Leara w tłumaczeniu Barańczaka i sprawdź reakcję: „Pewien starzec u stóp Wezuwiusza/ Zgłębiał trzeci już tom Witruwiusza,/ Gdy zalała go lawa;/ »Działa to jak Wełtawa«,/ Rzekł, »Smetany: wzrusza i rozjusza«”. Jeśli koleżka zaśmieje się dopiero po dwóch dniach i po tym, jak sprawdził wszystkie nazwiska w rejestrze, kompozycje zaś w Przewodniku Lucjana Kydryńskiego, musisz uciekać.
Najpierw usprawiedliw się słowami: „Widziałam króliczka, muszę już gonić”. Pomyśli, żeś wariatką niegodną jego poważnych zamiarów.

Agata Passent, Twój Styl, nr 4, kwiecień 2016, s. 124

Gramatyka

przyłącza końcówki czasownikowe

formy: żem; żeś; żeście; żeśmy

zgłoś poprawkę

2. żeś (końcówka)

Definicja

formy typu żeś to ruchome końcówki czasowników używane w mowie i w polszczyźnie potocznej (np. jak ty żeś to zrobiła? jako jak ty to zrobiłaś?)

Poprawna polszczyzna cenne informacje, niespodzianki, haczyki
O poprawności żeś i żeśmy Jaki jest współczesny status poprawnościowy takich zdań?

(1) Komu żeś przekazał te dokumenty?
(2) Gdy przekazano nam te wieści, to żeśmy poszli je sprawdzić.
(3) Żeśmy nie mieli pojęcia, że tak można zrobić.
(4) Kolejny raz żem nie zdał tego egzaminu.

1. Ważne rozróżnienie

Dawne teksty i archaizacja Kwestia właściwego użycia partykuł -ż i -że we współczesnym ogólnym języku polskim nie nastręcza wielu problemów, bo obecnie są one praktycznie wyłącznie elementami dającymi się historycznie wskazać w takich słowach jak któż, ożeż czy wszakże. Trudności pojawiają się w momencie, gdy mamy do czynienia ze starszymi tekstami lub z tekstami, które są stylizowane na starsze albo gwarowe.

Pełna treść tego i 5325 pozostałych artykułów poprawnościowych dostępna w abonamencie.

W cenie jednej kawy na miesiąc.
sprawdź
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Słucham kumpli, podsłuchuję znajomych i obcych mężczyzn. No i tak się jakoś składa, że w grupie 40 plus wstrząsające opowieści, jak to żeśmy dali na imprezie albo w weekend, coraz częściej są zastępowane konwersacjami o bieganiu, szóstce Weidera, odżywaniu, odchudzaniu, siłce i paru takich, które 10 lat wcześniej uznalibyśmy za przejaw daleko posuniętego zniewieścienia.

Marcin Meller, Newsweek, 7–13.10.2013, nr 41, s. 61

Gramatyka

przyłącza końcówki czasownikowe

formy: żem; żeś; żeście; żeśmy

zgłoś poprawkę
Pozostały wątpliwości? Brakuje czegoś w haśle?
Zobacz, co zyskują abonenci Dobrego słownika.
Sprawdź

Ciekawostki

Mogą Cię zainteresować również hasła

newsy, porady + e-book