Definicja
formy typu żeś to połączenie spójnika że z czasownikową końcówką czasu przeszłego (np. mówił, żeś spadł jako mówił, że spadłeś) lub z czasownikiem być w czasie teraźniejszym (np. mówił, żeś mądry jako mówił, że jesteś mądry)
żeś
1. żeś (że + -ś)
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Gdy umilkłem, położyła mi dłoń na ramieniu i rzekła z drżeniem w głosie:
— Ile ty masz lat? O czym ty myślisz? Chwilami zdaje mi się, że jesteś dorosły. Powinnam powiedzieć ci jakiś morał, oburzyć się na to, żeś taki zły i zepsuty, ale przecież my wszyscy jesteśmy źli i zepsuci.
— Ile ty masz lat? O czym ty myślisz? Chwilami zdaje mi się, że jesteś dorosły. Powinnam powiedzieć ci jakiś morał, oburzyć się na to, żeś taki zły i zepsuty, ale przecież my wszyscy jesteśmy źli i zepsuci.
Jan Brzechwa, Gdy owoc dojrzewa, 1958
Już na pierwszej randce radzę: z kamienną twarzą zacytuj ten oto limeryk Leara w tłumaczeniu Barańczaka i sprawdź reakcję: „Pewien starzec u stóp Wezuwiusza/ Zgłębiał trzeci już tom Witruwiusza,/ Gdy zalała go lawa;/ »Działa to jak Wełtawa«,/ Rzekł, »Smetany: wzrusza i rozjusza«”. Jeśli koleżka zaśmieje się dopiero po dwóch dniach i po tym, jak sprawdził wszystkie nazwiska w rejestrze, kompozycje zaś w Przewodniku Lucjana Kydryńskiego, musisz uciekać.
Najpierw usprawiedliw się słowami: „Widziałam króliczka, muszę już gonić”. Pomyśli, żeś wariatką niegodną jego poważnych zamiarów.
Najpierw usprawiedliw się słowami: „Widziałam króliczka, muszę już gonić”. Pomyśli, żeś wariatką niegodną jego poważnych zamiarów.
Agata Passent, Twój Styl, nr 4, kwiecień 2016, s. 124
Sieć słów wyrażenia powiązane z opisywanym (wyrazy pokrewne, kolokacje)
- skarbonka semantyczna: że
Gramatyka
przyłącza końcówki czasownikowe
formy: żem; żeś; żeście; żeśmy
2. żeś (końcówka)
Definicja
formy typu żeś to ruchome końcówki czasowników używane w mowie i w polszczyźnie potocznej (np. jak ty żeś to zrobiła? jako jak ty to zrobiłaś?)
Poprawna polszczyzna cenne informacje, niespodzianki, haczyki
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Słucham kumpli, podsłuchuję znajomych i obcych mężczyzn. No i tak się jakoś składa, że w grupie 40 plus wstrząsające opowieści, jak to żeśmy dali na imprezie albo w weekend, coraz częściej są zastępowane konwersacjami o bieganiu, szóstce Weidera, odżywaniu, odchudzaniu, siłce i paru takich, które 10 lat wcześniej uznalibyśmy za przejaw daleko posuniętego zniewieścienia.
Marcin Meller, Newsweek, 7–13.10.2013, nr 41, s. 61
Sieć słów wyrażenia powiązane z opisywanym (wyrazy pokrewne, kolokacje)
- skarbonka semantyczna: że
Gramatyka
przyłącza końcówki czasownikowe
formy: żem; żeś; żeście; żeśmy