122
Aspekt czasownika
czasowniki
Spis treści:
1. Wstęp
W gramatycznym rozróżnieniu aspektu czasownika wyspecjalizowały się języki słowiańskie.
Innymi słowy, języki słowiańskie zostały „wyróżnione” poprzez kategorię aspektu, którą miały jako jedyne zgramatykalizować. Właśnie z tego powodu nie udaje się przetłumaczyć na język francuski robić i zrobić: obie formy odpowiadają jednej formie bezokolicznika faire. Podobnie jest z podpisać i podpisywać, które odpowiadają jednej formie signer.
W niniejszej regule będziemy jednak odnosić się wyłącznie do języka polskiego.
2. Definicja, intuicja
Aspekt polskiego czasownika rozumiany jest dość intuicyjnie, o ile odwołujemy się do pojęć „niedokonany” i „dokonany”. Oczywiście, takie proste rozróżnienie na czynności i procesy niezakończone i zakończone wystarcza tylko do pewnego poziomu. Więcej nawet, mało który użytkownik polszczyzny spodziewa się, jakie morze zagadnień kryje się pod tak z pozoru prostymi przywołanymi wyżej pojęciami. Już sama analiza zdań w rodzaju Czy czytałeś ostatni artykuł Szałkiewicza? (skąd użycie czasownika niedokonanego?) może być tematem, i była, całego artykułu naukowego.
Nieco dokładniejszym przybliżeniem dokonaności i niedokonaności jest
3. Odpowiedniki aspektowe
W powszechnym rozumieniu czasowniki w obu aspektach dobierają się w łatwo identyfikowalne pary. Mogą to być pary różniące się przyrostkami (np. wylewać i wylać, krzyczeć i krzyknąć, pokonywać i pokonać) lub przedrostkami (np. myć i umyć, głaskać i pogłaskać, czytać i przeczytać). Ten w teorii nieskomplikowany ogląd komplikuje się po bliższym przyjrzeniu.
Po pierwsze, istnieją liczne
4. Fleksja a słowotwórstwo
Zgodnie z większością współczesnych gramatyk uznajemy
5. Dwuaspektowe
Czasowniki dwuaspektowe mogą być użyte w
6. Polecane prace
Gdyby ktoś chciał głębiej wniknąć w opisywaną powyżej tematykę, polecamy dwie pozycje (naukowe, ale jednak strawne):
- Marek Łaziński, Wykłady o aspekcie polskiego czasownika, 2020 (dostępna też w wersji elektronicznej),
- Małgorzata Nowakowska, Rezultatywność w języku francuskim i polskim, 2020.
Pełna treść tej i 427 pozostałych reguł dostępna w abonamencie.
W cenie jednej kawy na miesiąc.
sprawdź