prolepsis

1. prolepsis (literatura)

Definicja

prolepsis to w literaturze: figura stylistyczna polegająca na takim mówieniu o czymś, co wydarzy się w przyszłości, jakby już się wydarzyło

Reguły reguły językowe, zasady pisowni (nowe opracowanie z komentarzami)
Słownik wyrazów bliskoznacznych podobne znaczeniowo (lepsze odpowiedniki lub zapomniane słowa)
  • antycypacja
Ciekawostki
Etymologia
Gramatyka

rzeczownik rodzaj żeński nieodmienny

formy w tabelce: 

formy: prolepsis

zgłoś poprawkę

2. prolepsis (retoryka)

Definicja

prolepsis to w retoryce: przewidywanie obiekcji słuchacza i takie mówienie, żeby siłę tych ewentualnych obiekcji już teraz osłabić

Słownik wyrazów bliskoznacznych podobne znaczeniowo (lepsze odpowiedniki lub zapomniane słowa)
  • antycypacja; uprzedzenie
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
W Adagiach humanisty z Czerwonej Grobli fraza „album calculum addere” zostaje wyjaśniona za pomocą opisu głosowania (...), w którym wrzucenie przez sędziego białego kamyka do urny jest tożsame z wyrażeniem zgody na przyjęcie zgłoszonego pod obrady wniosku lub z opowiedzeniem się za uniewinnieniem oskarżonego (w przeciwnym razie należało posłużyć się czarnym kamykiem). Gest wzięcia do ręki białego kamyka zastępował w tym przypadku deklarację „uwalniam cię” („absolvo te”), gdyż w swoim ogólnym znaczeniu był z nią identyczny. Pozwalał zatem na rezygnację z jej wygłoszenia. Jak odnieść tę metaforykę do omawianego początku traktatu humanisty znad Mozeli? Erazm, odgrywający podwójną rolę mistrza i sędziego, wręczając w świecie tekstu biały kamyk młodemu wykładowcy sztuk „trywialnych”, jeśli nie uwalniał Mosellanusa od jego potencjalnych krytyków (a nawet rozgrzeszał go przed nimi), to z całą pewnością bronił go przed ich możliwym atakiem. Ten zabieg retoryczny wolno uznać za wyjątkowo obrazową odmianę prolepsis (...). Autor liczy się z ich zdaniem, nawet tym najbardziej krytycznym, i dlatego odpowiada na wszelkie wątpliwości, zanim się one zdążą pojawić.

Wojciech Ryczek, Renesansowe teorie figuratywności: Peter Schade (Petrus Mosellanus), Pamiętnik Literacki CIV, z. 3, 2013, s. 158

Gramatyka

rzeczownik rodzaj żeński nieodmienny

formy w tabelce: 

formy: prolepsis

zgłoś poprawkę

3. prolepsis (w filozofii)

Definicja

prolepsis to w filozofii Epikura termin o nie do końca jasnym znaczeniu: pochodzące z postrzeżeń i odciśnięte w umyśle obrazy rzeczy, przechowywane w pamięci, pozwalające na uprzednie rozpoznawanie cech rzeczy, z którymi zmysły ponownie znajdą się w kontakcie

Gramatyka

rzeczownik rodzaj żeński nieodmienny

formy w tabelce: 

formy: prolepsis

zgłoś poprawkę
Pozostały wątpliwości? Brakuje czegoś w haśle?
Zobacz, co zyskują abonenci Dobrego słownika.
Sprawdź

Często sprawdzane

Ciekawostki

Mogą Cię zainteresować również hasła

newsy, porady + e-book