kartacz

1. kartacz (do strzelania)

Definicja

kartacz to dawny, rozpryskowy pocisk artyleryjski, używany od XVI do XIX wieku, który pod lekką obudową skrywał mniejsze ołowiane kule — po wystrzale wydostawały się one spod rozerwanej powłoki i raziły cele na szerszym obszarze (pole rażenia kartacza o kalibrze 76 milimetrów to odwrócony trójkąt równoramienny o bokach 300-metrowych i podstawie 50-metrowej); kartaczami strzelano z armat, zwykle na wprost do atakującej piechoty; artyleryjską zasadę działania kartaczy można porównać do dubeltówki strzelającej śrutem

Poprawna polszczyzna cenne informacje, niespodzianki, haczyki
Słownik wyrazów bliskoznacznych podobne znaczeniowo (lepsze odpowiedniki lub zapomniane słowa)
  • amunicja; pocisk; szrapnel
Gramatyka

rzeczownik rodzaj męskorzeczowy odmienny

formy w tabelce: 

formy alfabetycznie: kartacz; kartacza; kartaczach; kartaczami; kartacze; kartaczem; kartaczom; kartaczowi; kartaczu; kartaczy

zgłoś poprawkę

2. kartacz (do jedzenia)

Definicja

kartacze to duże i podłużne, nadziewane mięsem kluski, podobne do pyz, ale podawane zwykle jako osobne danie, popularne na Litwie, Podlasiu i Suwalszczyźnie

Słownik synonimów tożsame znaczeniowo (zastępcze słowa)
Słownik wyrazów bliskoznacznych podobne znaczeniowo (lepsze odpowiedniki lub zapomniane słowa)
  • kluska; pyza
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Formujemy z ciasta kule wielkości sporej pomarańczy, spłaszczamy, kładziemy do środka nadzienie i formujemy obłe, podłużne pyzy.
W sporym garnku gotujemy wodę (osoloną). Do wrzącej wody wkładamy pojedynczo kartacze, dbając, by woda nie przestawała wrzeć. Gotujemy około pół godziny. Wyjmujemy przy pomocy łyżki cedzakowej. Podajemy posypane skwareczkami i podsmażoną cebulką.

http://jajem.blogspot.com/2012/07/kartacze-cepeliny-z-przepis-z.html, 26.07.2012

— Wiele osób, które widzą kartacze po raz pierwszy, nazywa je pyzami. Lepiej tego nie robić, ponieważ niektóre gospodynie mogą się obrazić. Różnice jest nie tylko w kształcie, bo jak wiadomo pyzy są okrągłe. Chodzi też o farsz. Do kartaczy daje się mięso wołowo-wieprzowe, a do pyz zwykle tylko wieprzowe lub w niektórych regionach z domieszką mięsa drobiowego.
(...)
Raz w roku odbywa się na Mazurach wielkie święto kartacza. (...) Warto mieć na uwadze, że typowa porcja, jaką dostaniemy w restauracji na Mazurach czy na Suwalszczyźnie zawiera dwa kartacze. Podczas każdego festiwalu gołdapianie i turyści jedzą ich około dziesięciu tysięcy.

kuchnia.wp.pl, 17.07.2013

Gramatyka

rzeczownik rodzaj męskozwierzęcy odmienny

formy w tabelce: 

formy alfabetycznie: kartacz; kartacza; kartaczach; kartaczami; kartacze; kartaczem; kartaczom; kartaczowi; kartaczu; kartaczy

zgłoś poprawkę
Pozostały wątpliwości? Brakuje czegoś w haśle?
Zobacz, co zyskują abonenci Dobrego słownika.
Sprawdź

Często sprawdzane

Ciekawostki

Mogą Cię zainteresować również hasła

newsy, porady + e-book