jeden

1. jeden (liczebnik)

Poprawna polszczyzna cenne informacje, niespodzianki, haczyki
Jeden w liczebnikach złożonych Liczebnik jeden, jeśli (...)

Problem pojawia się wtedy, gdy ktoś próbuje między tysiąc i jeden wstawić spójnik i. Wtedy jeden staje się samodzielnym, odmiennym liczebnikiem. Ale problem pojawia się dla rzeczownika, gdyż tysiąc ma odmienne wymagania składniowe niż jeden, por.
Jeden a pleonazm Czy połączenia typu jeden tysiąc, jeden milion itd. są pleonastyczne? Teoretycznie tak, ale

Pełną treść widzą tylko abonenci Dobrego słownika.

Zyskaj dostęp do tej i 4888 pozostałych informacji poprawnościowych.
zamów
Gramatyka

formy alfabetycznie: jeden; jedna; jedną; jedne; jednego; jednej; jednemu; jedni; jedno; jednych; jednym; jednymi

zgłoś poprawkę

 1.1. numer jeden

Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Umarow został terrorystą numer jeden, a jego organizacja przyznawała się do większości zamachów przeprowadzanych w Rosji.

Grzegorz Ślubowski, Wprost, nr 2, 7–12 stycznia 2014, s. 68

Gramatyka

frazem nieodmienny

formy: numer jeden

zgłoś poprawkę

2. jeden (jeden z...)

Definicja

mówimy o jednej z jakichś rzeczy, osób, sytuacji itp. gdy wskazujemy na to, że jest jedną z wielu rzeczy, osób, sytuacji tego samego rodzaju, i gdy ją z tego zbioru jakoś wyróżniamy

Poprawna polszczyzna cenne informacje, niespodzianki, haczyki
Jeden z... a poprawna składnia Jeśli po jeden z stoi rzeczownik w liczbie mnogiej, który jest dopiero dookreślany dalszym tekstem, to
Jedno z... a łączliwość Możliwe są połączenia formy jedno z zaimkiem osobowym w liczbie mnogiej, np. jedno z nas. W przypadku jednak połączenia z rzeczownikiem, rzeczownik ten musi
Jedne z największych fok W definicji, ale także w poprawnościowych rozważaniach powyżej, odnosimy się do konstrukcji z leksem jeden użytym w liczbie pojedynczej. Nie oznacza to, że

Pełną treść widzą tylko abonenci Dobrego słownika.

Zyskaj dostęp do tej i 4888 pozostałych informacji poprawnościowych.
zamów
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Ale profesor nie był człowiekiem respektującym konwencjonalne przesądy. Przeciwnie, z miejsca stwierdził, że publiczność może przerywać jego wykład — „o ile ktoś pragnie zadać mi pytanie”. Bowiem — jak stwierdził — pytać jest rzeczą nader ludzką.
— Mieć wątpliwości — powiedział — to jedna z tych cech, które różnią nas od zwierząt.

NKJP: Bronisław Świderski, Słowa obcego, 1998

Pięćdziesiątka, sześćdziesiątka to wiek szczególny dla rodzeństw. Rodzice już nie żyją, dzieci poszły swoją drogą. I coś zaczyna ciągnąć do siostry, brata. J. A. Connides przebadał ponad 400 60-letnich osób z Toronto. Twierdziły one, że przynajmniej jedno spośród rodzeństwa jest ich najlepszym przyjacielem. Najczęściej kontaktowały się między sobą siostry, później bracia, a najrzadziej rodzeństwa mieszane. W starszym wieku słabną urazy, ginie zazdrość. Rywalizacja nie gra już roli.

NKJP: Polityka, nr 2268, 2000

Gramatyka

formy alfabetycznie: jeden; jedna; jedną; jedne; jednego; jednej; jednemu; jedni; jedno; jednych; jednym; jednymi

zgłoś poprawkę

3. jeden po drugim

Poprawna polszczyzna cenne informacje, niespodzianki, haczyki
O odmianie przez liczbę Zwykle frazem jeden po drugim nie odmienia się przez liczbę, a jedynie dostosowuje rodzajem do rodzaju obiektów lub czynności, o których mowa, np.

Pełną treść widzą tylko abonenci Dobrego słownika.

Zyskaj dostęp do tej i 4888 pozostałych informacji poprawnościowych.
zamów
Słownik wyrazów bliskoznacznych podobne znaczeniowo (lepsze odpowiedniki lub zapomniane słowa)
  • jednym ciągiem; kolejno; po kolei; raz za razem; w ślad za; z rzędu
Gramatyka

frazem przymiotnikowy

formy alfabetycznie: jeden po drugim; jeden za drugim; jedna po drugiej; jedna za drugą; jedno po drugim; jedno za drugim

zgłoś poprawkę
Pozostały wątpliwości? Brakuje czegoś w haśle?
Zobacz, co zyskują abonenci Dobrego słownika.
Sprawdź ofertę

Często sprawdzane

  • dylemat — Staranne użycie słowa dylemat
  • dysortograf — Warianty: dysortografik czy dysortograf?
  • dokonywać — Dokonywać obróbki akwatermicznej ceramiki...

Ciekawostki

Mogą Cię zainteresować również hasła

newsy, porady + e-book