inwestytura

1. inwestytura (średniowiecze)

Definicja

inwestytura to w średniowieczu nadanie lenna wasalowi przez seniora lub stanowiska kościelnego duchownemu

Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
We wrześniu 1122 r. papież Kalikst II i cesarz Henryk V podpisali w Wormacji historyczny konkordat. Tak skończyła się trwająca ponad pół wieku walka cesarstwa z papiestwem o inwestyturę, czyli prawo obsadzania stanowisk kościelnych, a faktycznie o władzę nad światem.
W tym czasie rządzili dwaj cesarze, 12 papieży, antypapież i antykrólowie. Cesarz klęczał pod murami Canossy, zdobywał i tracił Rzym, buntował biskupów i wykreował antypapieża. Papież okładał cesarza klątwami, ułaskawiał go i detronizował, uciekał przed nim z Rzymu, wracał na czele armii pogańskich Normanów i Saracenów, którzy bezcześcili świątynie, gwałcili i rabowali. Zanim władze kościelne i świeckie ustaliły zasady wzajemnej kontroli, cesarscy i papiescy spustoszyli kawał Europy.

NKJP: J. Żakowski, Polityka, 2009

Jeśli chcemy bronić demokracji w świecie, musimy także bronić demokratycznego ducha w Kościele. Nie do końca jest to nowinkarstwo. W starożytności biskupi byli wybierani przez ogół wiernych zgromadzonych w katedrze (tak wybrano m.in. św. Ambrożego), w średniowieczu normą było wybieranie biskupów przez kapituły katedralne. O to walczył w XI wieku w słynnym sporze o inwestyturę papież Grzegorz IX — wcale nie chodziło mu o zdobycie dla siebie władzy mianowania biskupów. Demokracja nie musi naruszać ani sakralności, ani nadprzyrodzonego wymiaru Kościoła: owej duchowej przestrzeni, której ochrona jest troską pasterzy. Bynajmniej też nie musi oznaczać, że będziemy przegłosowywać prawdy wiary.

NKJP: T. Bartoś, Wolność, równość, katolicyzm, 2007

Gramatyka

rzeczownik rodzaj żeński odmienny

formy w tabelce: 

formy alfabetycznie: inwestytur; inwestytura; inwestyturą; inwestyturach; inwestyturami; inwestyturę; inwestyturo; inwestyturom; inwestytury; inwestyturze

zgłoś poprawkę

2. inwestytura (urząd)

Definicja

inwestytura to otrzymanie prawa do sprawowania jakiegoś urzędu i wprowadzenie na ten urząd; słowo specjalistyczne

Słownik wyrazów bliskoznacznych podobne znaczeniowo (lepsze odpowiedniki lub zapomniane słowa)
  • mianowanie; nominacja
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Obserwując polską praktykę ustrojową można stwierdzić, że zmiana sposobu wyboru prezydenta nie tylko wpłynęła istotnie na zmianę konstrukcji prawnoustrojowej Prezydenta Rzeczypospolitej, lecz ma ścisły związek między przyjętym trybem wyboru a sposobem realizowania przez prezydenta jego konstytucyjnych uprawnień. Dodatkowo przekonuje o tym okoliczność, że obserwowane tendencje miały miejsce w sytuacji, kiedy pozostałe elementy konstrukcji prawnej instytucji prezydenta nie uległy zmianie. Można wręcz twierdzić, że inwestytura prezydenta w trybie wyboru powszechnego wyznaczała kierunek ewolucji pozycji Prezydenta RP w systemie ustrojowym państwa w latach 1989–1992.

Przegląd Sejmowy 2005, z. 4, s. 24

Inwestytura na Zamku Królewskim
O godzinie 14:00 Karol Nawrocki obejmie funkcję Wielkiego Mistrza Orderu Orła Białego oraz Orderu Odrodzenia Polski. Ceremonia odbędzie się na Zamku Królewskim w Warszawie i będzie miała charakter zamknięty.

silesion.pl, 5.08.2025

Przyczyną, dla której Trybunał Konstytucyjny zmuszony był po raz kolejny orzekać w sprawie zachowania suwerenności w procesie integracji europejskiej, jest nowo zaistniały stan rzeczy, mający miejsce w rezultacie ekspansji normotwórczej wykładni przepisów traktatów dokonywanej przez TSUE, wkraczającej w obszar ustroju polskiego sądownictwa. Taka sytuacja nie miała miejsca przed wejściem w życie Traktatu z Lizbony. Konieczne stało się zatem potwierdzenie przez T K aktualności jego wcześniejszych orzeczeń dotyczących konstytucyjnych granic udziału Rzeczypospolitej Polskiej w coraz ściślejszym związku państw członkowskich UE, o którym stanowi art. 1 akapit pierwszy i drugi TUE, w rozumieniu ukształtowanym przez orzecznictwo TSUE z ostatnich lat. Orzekając w sprawach o sygn. K 18/04 oraz K 32/09, Trybunał Konstytucyjny, stwierdzając dynamiczną ewolucję prawa UE, nie mógł bowiem przewidywać, że normotwórcze orzecznictwo TSUE obejmie kwestie ustroju polskiego sądownictwa, w szczególności zagadnienie inwestytury polskich sędziów. W nawiązaniu do powyższego, Trybunał Konstytucyjny w obecnym składzie zdecydował o ogólnym charakterze treści wyrażonej w punkcie 1 sentencji wyroku, w celu rozstrzygnięcia – w granicach wyznaczonych materią wniosku – o zasadniczej relacji zachodzącej między normami wyprowadzanymi z prawa UE a normami Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

bip.brpo.gov.pl, Trybunał Konstytucyjny, Wyrok z 7 października 2021 r., sygn. akt K 3/21. Uzasadnienie, s. 43–44

Asesor sądowy w Sądzie Rejonowym zwrócił się do RPO o interwencję w sprawie przedłużającego się oczekiwania na rozpoznanie przez KRS wniosku o powołanie go na stanowisko sędziego sądu rejonowego. Pomimo upływu ponad 5 miesięcy wniosek nie został rozpoznany. Z informacji uzyskanych przez niego drogą telefoniczną wynika, że nastąpi to najwcześniej w kwietniu (rok po złożeniu wniosku) lub nawet dopiero zimą tego roku (półtora roku po złożenia wniosku). Skarżący wskazuje, że podobny problem dotyczy także innych znanych mu asesorów, którzy złożyli takie wnioski w podobnym terminie.
Zwłoka KRS wiąże się z istotnymi uciążliwościami i niepewnością co do przyszłości zawodowej. Po pierwsze, asesor otrzymuje uposażenie w wysokości 80% wynagrodzenia zasadniczego sędziego rejonowego, mimo że wykonuje podobne obowiązki. Po drugie, zimą 2025 roku wygasnąć ma inwestytura tego asesora (w związku z upływem 4 lat od objęcia stanowiska asesorskiego).

bip.rpo.gov.pl, 6.05.2025

Gramatyka

rzeczownik rodzaj żeński odmienny

formy w tabelce: 

formy alfabetycznie: inwestytur; inwestytura; inwestyturą; inwestyturach; inwestyturami; inwestyturę; inwestyturo; inwestyturom; inwestytury; inwestyturze

zgłoś poprawkę

3. inwestytura (stowarzyszenie)

Definicja

inwestytura to przyjęcie do zakonu rycerskiego lub podobnego stowarzyszenia o charakterze tradycyjnym, militarnym i religijnym

Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Dzień Rycerski Komandorii Baliwatu Baliwatu Brandenburskiego Rycerskiego Zakonu Szpitalników św. Jana Jerozolimskiego zwanego Zakonem Joannitów odbędzie się w połowie września. Na miejsce spotkania wybrano Krzyżową i Świdnicę na Dolnym Śląsku. W ewangelickim Kościele Pokoju w Świdnicy, odbędzie się inwestytura dwóch rycerzy honoru. Pięciu braci otrzyma krzyż rycerza honoru. Na uroczystości przybędzie ok. 100 braci rycerzy z krajów europejskich, Ameryki Północnej i Południowej, Afryki i Australii.

opoka.org.pl, 6.09.2024

Szibenik – inwestytura brata kurkowego Piotra M. Mikosza. W chorwackim mieście S[z]ibenik 10 kwietnia 2015 r. odbyła się inwestytura rycerzy św. Sebastiana. Przybyli przedstawiciele najwyższych władz EGS z prezydentem Louisem Charlesem de Merode, prezesem Zjednoczenia Kurkowych Bractw Strzeleckich RP Adamem Gołembowskim i komturem V Komturii Rycerstwa św. Sebastiana w Europie Pawłem Przychodniakiem.

kurkowe.krakow.pl, 6.08.2025

Gramatyka

rzeczownik rodzaj żeński odmienny

formy w tabelce: 

formy alfabetycznie: inwestytur; inwestytura; inwestyturą; inwestyturach; inwestyturami; inwestyturę; inwestyturo; inwestyturom; inwestytury; inwestyturze

zgłoś poprawkę
Pozostały wątpliwości? Brakuje czegoś w haśle?
Zobacz, co zyskują abonenci Dobrego słownika.
Sprawdź

Często sprawdzane

Ciekawostki

  • rodło — Etymologia
  • ł — Niezwykła historia polskiego ł
  • Wardęga — Znaczenie dosłowne

Mogą Cię zainteresować również hasła

newsy, porady + e-book