Definicja
dech to wciąganie powietrza do płuc i jego wypuszczanie lub samo to powietrze wciągane do płuc
dech
1. dech
Słownik wyrazów bliskoznacznych podobne znaczeniowo (lepsze odpowiedniki lub zapomniane słowa)
- oddech; oddychanie; powietrze; tchnienie; tlen
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Pielęgniarka weszła do łazienki. Anwaldt zdecydował się wobec tego na przerwanie palenia i wyrzucił papierosa do kominka. Spojrzał wyczekująco na księdza.
— Drogi panie, pielęgniarka pańskiego przyjaciela zadzwoniła dzisiaj do mnie i poprosiła o ostatnie sakramenty dla chorego — ksiądz Cupaiuolo nabrał tchu i pewności siebie. — Jak pan z pewnością wie, należy do nich także sakrament spowiedzi świętej.
— Drogi panie, pielęgniarka pańskiego przyjaciela zadzwoniła dzisiaj do mnie i poprosiła o ostatnie sakramenty dla chorego — ksiądz Cupaiuolo nabrał tchu i pewności siebie. — Jak pan z pewnością wie, należy do nich także sakrament spowiedzi świętej.
NKJP: Marek Krajewski, Koniec świata w Breslau, 2003
Gramatyka
rzeczownik rodzaj męskorzeczowy odmienny
formy w tabelce:
formy alfabetycznie: dech; tchach; tchami; tchem; tchom; tchów; tchowi; tchu; tchy
2. co tchu (np. gonić)
Definicja
jeśli ktoś biegnie co tchu, to biegnie najszybciej, jak tylko jest w stanie
Wariant
- (rzadziej) ile tchu
Słownik wyrazów bliskoznacznych podobne znaczeniowo (lepsze odpowiedniki lub zapomniane słowa)
- pospiesznie; prędko; szybko; w mig
- potocznie:na jednej nodze; w te pędy
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Wszyscy biegli w kierunku wachlarza łuny, który ogarnął już pół nieba i łopotał sczerniałą żółcią. Po drugiej stronie miasta świt, jakby obudzony eksplozją, wytrzeszczył oczy. Zygmunta ogarnęło nieprzyjemne przeczucie, że to wszystko ma swój wspólny mianownik, łączy się w całość. (...) Razem z innymi biegł co tchu, scyzoryk schował do kieszeni. (...) Mijały ich strażackie wozy, karetki pogotowia, policyjne auta — jakby żywioł zniszczenia dotknął całe Zatorze. I ten żar bijący z daleka, niesiony wiatrem.
NKJP: Mariusz Sieniewicz, Czwarte niebo, 2003
Sieć słów wyrażenia powiązane z opisywanym (wyrazy pokrewne, kolokacje)
- kolokacje czasownikowe lewostronne: biec; pędzić; pobiec; popędzić
Gramatyka
frazem przysłówkowy
formy: co tchu; ile tchu
3. z zapartym tchem (np. śledzić)
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Pewnego dnia, wertując Turgieniewa, zauważyłem w spisie rzeczy tytuł noweli „Pierwsza miłość”. Czytałem ją z zapartym tchem i natychmiast utożsamiłem siebie z małym bohaterem tego opowiadania.
Jan Brzechwa, Gdy owoc dojrzewa, 1958
Gramatyka
frazem przysłówkowy
formy: z zapartym tchem
4. jednym tchem (np. wyliczyć)
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Dlatego zaskoczony Churchill nie mógł zaprotestować przeciwko niefortunnemu oświadczeniu prezydenta. Co gorsza, słowa o bezwarunkowej kapitulacji odnosiły się nie tylko do Niemiec. Prezydent jednym tchem wymienił Japonię i Włochy, co jeszcze bardziej nie zgadzało się z planami Churchilla, który myślał o inwazji na Włochy.
Bogusław Wołoszański, Tajna wojna Hitlera, 1997
Przed rokiem niespełna, szukając w Bibliotece Królewskiej materiałów do mej historii Ludwika XIV, natknąłem się przypadkiem na Pamiętniki pana d’Artagnana (...). Tytuł wydał mi się interesujący; zabrałem pamiętniki do domu, oczywiście za zgodą pana kustosza, i przeczytałem je jednym tchem.
Aleksander Dumas, Trzej muszkieterowie, przełożyła Joanna Guze, 1987 (1844)
Gramatyka
frazem przysłówkowy
formy: jednym tchem