capsa

Zwoje przechowywane w bibliotekach dzielono na trzy kategorie: volumina, libri i libelli. Do pierwszej zaliczano zwoje długości 6, 9 i 12 metrów. Określenia libri używano w odniesieniu do zwojów, będących częściami utworów znajdujących się w volumina. Ostatnią grupę stanowiły traktaty do zwięzłych utworów, dokumenty państwowe, memoranda i streszczenia. Zwoje zaopatrywano w umbilicum (wałek do nawijania), frontes (nagłówek), a także tytuł i indeks. Umieszczano je w szafach horyzontalnie, aby można było łatwo odczytać tytuły. Armaria umieszczano w niszach wykutych w ścianach. Możliwe jednak, że w niektórych bibliotekach umieszczano dodatkową szafę na środku pokoju. Świadczy o tym odkrycie takiego rozmieszczenia półek w Willi Papirusów. Utwory zamykano w cylindrycznych pojemnikach, zazwyczaj wyposażanych w uchwyty i zamki. Te, w których przechowywano jeden bądź małą liczbę zwojów, nazywano capsa. Pojemniki na większą liczbę zbiorów to wspomniane już scrinium. Biblioteki publiczne były wyposażone w specjalne pulpity do czytania (pluteus). Były one z pewnością niezbędne, z uwagi na prezencyjny charakter tych bibliotek.

Krzysztof Leszek, Prywatne i publiczne biblioteki Imperium Romanum, „Echa Przeszłości” 19: 2018, s. 69

Kiedy papież przybywa do schola cantorum, 2 akolitów podchodzi do niego z otwartą skrzynią (capsa), zawierającą kawałek Eucharystii, konsekrowanej podczas poprzedniej stacyjnej mszy. Papież oddaje Jej cześć i, jeżeli jest zbyt duża, nadmiar nakazuje odłożyć, by była użyta później w służbie Bożej (48). Następnie papież przechodzi między szeregiem akolitów, modli się cicho i żegna się. Przekazuje pocałunek pokoju jednemu z biskupów, archiprezbiterowi i wszystkim diakonom (49) oraz daje znak przewodniczącemu chóru, by na zakończenie introitu śpiewać Gloria Patri. Papież modli, się klęcząc przed ołtarzem, aż do czasu kiedy zakończy się śpiew antyfony (50).

Ks. Janusz Mieczkowski, Rzymska liturgia stacyjna, „Ruch Biblijny i Liturgiczny” 45: 2012, nr 1, s. 40–41