176 Nazwy geograficzne i miejscowe (regiony, krainy, miasta, góry, rzeki itp.)
jaką literą (geografia), w pełnym dostępie dla każdego

1. Generalna reguła

Wszystkie człony nazw geograficznych i miejscowych (regionów, krain, miast, gór, rzek itp.), z wyjątkiem przyimków, piszemy wielką literą.

Ale uwaga, małą literą piszemy początkowy (pospolity) wyraz tych nazw, jeśli drugi człon jest nieodmieniającym się rzeczownikiem w mianowniku, np. półwysep Hel, pustynia Gobi. Zobacz regułę jaką literą (główne): wyraz pospolity na początku nazwy wielowyrazowej.

2. Nazwy państw

Nazwy państw, krajów (współczesnych i dawnych) zapisujemy od wielkiej litery. Na przykład:

• Polska,
• Cypr,
• Nowa Zelandia,
• Stany Zjednoczone,
• Wybrzeże Kości Słoniowej,
• Królestwo Polskie.

Dotyczy to także organizmów quasi-państowowych, jak

• Wielkie Księstwo Poznańskie,
• Księstwo Cieszyńskie,
• Państwo Islamskie.

Kwestia pisowni nazw nieoficjalnych czy opisowych jest bardziej złożona. Na pewno od małej litery zapiszemy państwo polskie, państwo francuskie, cesarstwo japońskie (w odróżnieniu od np. Cesarstwa Wielkiej Japonii — oficjalnej nazwy państwa w latach 1890–1947).

Polecamy artykuły poprawnościowe w hasłach imperium, Korona Brytyjska oraz regułę językową jaką literą (osoby): opisowe nazwy osób i miejsc

3. Nazwy regionów, krain, prowincji

Nazwy regionów, krain, prowincji (współczesnych i dawnych) zapisujemy od wielkiej litery. Na przykład:

• Krakowskie, Poznańskie (nazwy regionów)
• Dolny Śląsk,
• Walonia,
• Quebec,
• Floryda,
• Kraj Basków,
• Kastylia-La Mancha,
• Zakaukazie,
• Wyżyna Małopolska.

Ale zobacz też regułę jaką literą (geografia): nazwy okręgów administracyjnych.

Tak samo zapisujemy jednowyrazowe nazwy obszarów i krain zoogeograficznych, jak Notogea, oraz nazwy obszarów geograficzno-kulturowych, jak Wschód, Zachód.

Może jednak powstać wątpliwość, kiedy wyrazy typu Wschód zapisywać właśnie tak, czyli od wielkiej litery. Po pierwsze, muszą nazywać one jakiś obszar spójny pod względem kulturowym lub politycznym. Po drugie, istnieje zwykle analogiczny obszar, ale przeciwstawny temu pierwszemu. A zatem jeśli Wschód, to i Zachód.

Gdy chcemy więc napisać np. o uciekinierach z Prowansji docierających do Egiptu, napiszemy o uciekinierach z północy (z punktu widzenia Egipcjan). A gdy pisać będziemy o chrześcijanach uciekających z północnego Sudanu do południowego (obecnie państwo Sudan Południowy), możemy napisać o uciekinierach z Północy (z punktu widzenia mieszkańców Południa).

Zob. też pierwszy przykład użycia w haśle Północ.

4. Miasta, wsie, przysiółki

Nazwy miast, wsi, przysiółków itp. zapisujemy od wielkiej litery. Wyjątkiem są wchodzące w skład tych nazw przyimki. Na przykład:

• Wrocław,
• Ustka,
• Amsterdam,
• Jelenia Góra,
• Bartołty Wielkie,
• Nakło nad Notecią (lub Nakło n. Notecią).

5. Wody

Nazwy mórz, jezior i innych zbiorników wodnych, rzek i strumieni zapisujemy od wielkiej litery. Na przykład:

• Morskie Oko,
• Kanał Panamski,
• Cieśnina Kaletańska,
• Jezioro Ełckie,
• Wisła,
• Rzeka Świętego Wawrzyńca.

6. Góry i łańcuchy górskie

Nazwy gór i łańcuchów górskich zapisujemy od wielkiej litery. Na przykład:

• Tatry,
• Alpy,
• Wzgórza Czekoladowe,
• Babia Góra,
• Kasprowy Wierch,
• Gubałówka.

7. Inne nazwy geograficzne

Pisownia innych nazw geograficznych nie różni się od pisowni tych przedstawionych poniżej, por.

• Bory Tucholskie,
• Hala Gąsienicowa,
• Nosalowa Przełęcz,
• Równia pod Śnieżką.

8. Użycia metaforyczne

Niezmiennie, tzn. od wielkiej litery, zapisujemy nazwy geograficzne w doraźnych użyciach metaforycznych, np. polskie Niderlandy (o Żuławach Wiślanych), śląska Fudżijama (o Ostrzycy Proboszczowickiej). Pojawiać się tu może inny problem: zapisu określeń towarzyszących nazwie geograficznej użytej przenośnie. Gdy całe takie wyrażenie nabiera charakteru stałego połączenia tworzącego nazwę popularną, potoczną, funkcjonującą w obiegu społecznym, wtedy zwykle od wielkiej litery zapisuje się wszystkie wyrazy (np. Wenecja Północy o Wrocławiu). Zob. też regułę jaką literą (osoby): opisowe nazwy osób i miejsc.

9. Powiązana reguła

Zobacz też regułę jaką literą (geografia): przymiotniki w nazwach geograficznych.