140. żeńskie nazwy zawodów i stanowisk, feminatywy (np. architektka)

1. Prestiżowe nazwy zawodów lub używane oficjalnie

W takich przypadkach dominujący jest model:

Zwróćmy też uwagę na nazwy stanowisk, które w odniesieniu ogólnym (tzn. nie do konkretnej osoby) muszą mieć formę rzeczownika męskiego, jako takiego — choćby wydawało się to paradoksalne — który nie wyróżnia płci. Pierwszy przykład, w Unii Europejskiej, a dokładniej w Komisji Europejskiej, istnieją stanowiska komisarzy. Gdy taką funkcję sprawuje kobieta, to oczywiście pisze się o

Warto jeszcze wspomnieć o, chyba szeroko nieopisywanej, kwestii nieoczywistych ograniczeń w użyciu nieodmiennych rzeczowników rodzaju żeńskiego typu premier, major, doktor. Bo przecież nie powiemy:

2. Połączenia typu kobieta piekarz, kobieta bosman

Zacznijmy może od tego, że w takich połączeniach mamy do czynienia ze

3. Osobne nazwy żeńskie — nieistniejące?

Istnieje wiele nazw rodzaju żeńskiego, zwłaszcza utworzonych przyrostkiem -ka, których status w polszczyźnie jest niepewny, a ich pozycja nieustabilizowana. Wśród nich wyróżnia się szereg odpowiedników rzeczowników męskich zakończonych na -log, jako nazw chyba najszerzej obecnie akceptowanych, np.

• socjolog → socjolożka,
• politolog → politolożka.

Społeczny status tych nazw

4. Inne modele słowotwórcze

Nieliczne nazwy żeńskie powstają przez zmianę

Dosyć podobnym mechanizmem słowotwórczym, też bez wykorzystywania przyrostków, jest zmiana

5. Nazwy żeńskie — mniej prestiżowe?

Istnieją też nazwy ustabilizowane w polszczyźnie, ale mające zawężone odniesienie. Tak na przykład rodzice dzieci w wieku szkolnym mogą mówić między sobą, że idą na spotkanie z dyrektorką, ale na ogłoszeniu w gablocie szkolnej będzie widniało zaproszenie na spotkanie z panią dyrektor.

Podobnie matematyczką nazwiemy nauczycielkę matematyki w szkole, ale nie wykładowczynię (!) na wyższej uczelni (będzie to raczej (pani) profesor matematyki).

6. Jeszcze o przyrostku -ka

Prócz jednak nazw stwarzających takie czy inne problemy, omówionych powyżej, istnieje w polszczyźnie wiele nazw zawodów czy funkcji kobiet utworzonych

7. Rzeczownik rodzaju męskiego jako ten niewyznaczający płci

Pisaliśmy już sporo o tym powyżej (zwłaszcza w punktach 1. i 3.), ale napiszmy to raz jeszcze: w odniesieniu