194. Tytuły dzieł
Spis treści:
1. Podstawowa zasada i przykłady
Pierwszy wyraz w tytułach dzieł (literackich, naukowych, muzycznych, filmowych itp.), w tytułach rozdziałów, w tytułach dzieł sztuki, odezw, deklaracji, dokumentów itp. piszemy wielką literą, a pozostałe wyrazy małymi literami (o ile same nie tworzą nazwy własnej).
Oto szeroki wybór przykładów.
- tytuły powieści
- Ziemia obiecana,
- Noce i dnie;
- tytuły podręczników
- Prawo finansowe samorządu terytorialnego,
- Podstawy rysunku architektonicznego i krajobrazowego;
- tytuły informatorów
- Księga rekordów Guinnessa,
- Gospodarka morska w województwie pomorskim w latach 2009–2011,
- Kalendarz liturgiczny diecezji polskich (tytuły informatorów);
- tytuły artykułów naukowych
- Rusycyzmy słownikowe w „Kurierze Warszawskim” z pierwszej połowy 1918 roku (litery A–K),
- Wpływ morfiny na funkcje poznawcze u pacjentów z bólem przewlekłym;
- tytuły artykułów prasowych
- Jak przestać się martwić i pokochać sztuczną inteligencję,
- Jerry Springer. Cesarz śmieciowej telewizji,
- Sondaż „Polityki”. Kto zastąpi Kaczyńskiego? Zbliża się wielka sukcesja na prawicy;
- tytuły formularzy
- Karta ważenia modelu,
- Formularz zgłoszenia roszczenia z tytułu następstw nieszczęśliwych wypadków i chorób dzieci osób objętych społecznym ubezpieczeniem rolników lub pobierających świadczenie z ubezpieczenia społecznego rolników;
- tytuły dokumentów (zob. też regułę jaką literą (działalność ludzka): tytuły aktów prawnych)
- Strategia rozwoju gminy Karpacz na lata 2021–2030,
- Strategia rozwoju gminy miejskiej Świeradów-Zdrój na lata 2016–2026,
- Strategia promocji miasta Szklarska Poręba;
- tytuły wierszy
- Do prostego człowieka,
- Allegro ma non troppo;
- tytuły obrazów
- Portret damy z gronostajem,
- Kobieta w zielonych rajstopach,
- Sąd ostateczny;
- tytuły piosenek
- Niech żyje bal,
- Takie tango;
- tytuły filmów
- Park jurajski,
- Człowiek z żelaza;
- tytuły seriali
- Moda na sukces,
- Na dobre i na złe;
- tytuły misji w grach komputerowych
- Zarobić na czynsz,
- Obserwuj i melduj,
- Zabierz mnie do kościoła.
Nazwy formularzy często zapisuje się wersalikami, jest to wyłączna zasada w przypadku użycia nazw przypominających skrótowce literowo-liczbowe, np. ZUS RMUA, PIT-37, INF-2, VAT-25.
2. Wyjątki
Wyjątkiem od powyższej zasay są nazwy biblijne, w których tradycyjnie wszystkie wyrazy (prócz skrótów, spójników i przyimków) pisze się wielką literą, np.
- Stary Testament,
- Nowy Testament,
- Pismo Święte,
- Biblia Tysiąclecia,
- Księga Liczb,
- Księga Psalmów,
- Księga Powtórzonego Prawa,
- Dzieje Apostolskie,
- Pieśń nad Pieśniami,
- Drugi List św. Pawła do Koryntian.
Natomiast nazwy polskich przekładów Biblii lub jej fragmentów zapisujemy zgodnie z podaną w pierwszym punkcie regułą, np. Biblia poznańska, Biblia królowej Zofii, Psałterz puławski. Tutaj wyjątkiem jest Biblia Tysiąclecia, a także nazwy typu Biblia Wujkowa, Psałterz Dawidów, gdzie drugie człony piszemy wielką literą, ponieważ są przymiotnikami dzierżawczymi (por. regułę jaką literą (osoby): przymiotniki dzierżawcze od nazwisk, imion i firm (np. arystotelesowski)).
Innym wyjątkiem jest nazwa Magna Charta Libertatum.
3. Podtytuły
Jeśli tytuł dzieła zawiera podtytuł, to zapis można poprowadzić na trzy sposoby.
Pierwsza opcja to zapis z rozdzielającą kropką i wielką literą na początku podtytułu, np.
- Obława. Losy pisarzy represjonowanych,
- Polacy w Rzymie. Od czasów Mieszka I do Jana Pawła II.
Taki zapis stosujemy w przykładach użycia w Dobrym słowniku.
Druga możliwość to użycie dwukropka i małej litery po nim, np.
- Obława: losy pisarzy represjonowanych,
- Polacy w Rzymie: od czasów Mieszka I do Jana Pawła II.
Trzeci rodzaj zapisu nie tyle jest trzecią możliwością, ile właściwym rozwiązaniem, gdy tytuł dzieła zawiera słowo czyli.
- Pan Tadeusz, czyli Ostatni zajazd na Litwie...,
- Śluby panieńskie, czyli Magnetyzm serca,
- Tarot a karma, czyli Problemy wcieleń reinkarnacyjnych.
4. Nieoficjalne tytuły
Podobnie od wielkiej litery zapisujemy nieoficjalne tytuły, powstające zwykle jako środowiskowe skrócenia nazw pełnych, np.
(...) mam tu na myśli przede wszystkim opis składni powierzchniowej, zawarty w książce Zygmunta Saloniego i Marka Świdzińskiego 1985, oraz przedstawienie składni semantycznej autorstwa Stanisława Karolaka, zamieszczone w Gramatyce współczesnego języka polskiego, tzw. Gramatyce akademickiej
5. Skrócone tytuły
Wielką literą można zapisać skrócony tytuł, jeśli wcześniej podaliśmy go w pełnej postaci, np.
Za miesiąc ukaże się kolejne wydanie Kalendarza liturgicznego diecezji polskich. Ta edycja Kalendarza ma podobno nieco różnić się od poprzednich.
W takich skróconych tytułach często stosuje się wielokropek:
Za miesiąc ukaże się kolejne wydanie Kalendarza liturgicznego diecezji polskich. Ta edycja Kalendarza... ma podobno nieco różnić się od poprzednich.
W trzecim wydaniu Zasad pisowni słownictwa religijnego (2010) wskazano, że w przypadku bazylik większych człon gatunkowy bazylika wchodzi w skład nazwy własnej. RJP wykreśliła ten wyjątek z Zasad..., biorąc pod uwagę (...)
6. Obcojęzyczne tytuły
Obcojęzyczne tytuły filmów, gier komputerowych, albumów muzycznych itp. najlepiej zapisywać w oryginalnej wersji, np. Pulp Fiction, American Beauty, Dirty Dancing (tytuły filmów), Grand Theft Auto V, Day of the Tentacle (tytuły gier komputerowych), por.
Wszyscy trzej są bohaterami gry „Grand Theft Auto V”, na którą od roku 2008 (wówczas do sprzedaży trafiła poprzednia część) czekały miliony graczy na całym świecie.
Let It Be, All That You Can’t Leave Behind (tytuły albumów muzycznych).
Jeśli nie znamy oryginalnego zapisu lub nie jesteśmy go pewni, możemy zapisywać tytuł wg polskich reguł ortograficznych, np. Grand theft auto V.
7. Wyróżnienie kursywą albo cudzysłowami
Czy tytuły dzieł należy zapisywać w cudzysłowach albo wyróżniać kursywą? Zobacz reguły: (użycie znaków) cudzysłów: rodzaje cudzysłowów (punkt III.4) i (sposób zapisu) tekst: kursywa (punkt 1.).
8. Pomocne, dodatkowe reguły
Zobacz też reguły:
To tylko próbka tego, do czego dostęp mają
użytkownicy pełnej wersji Dobrego słownika.
Zyskaj dostęp do wszystkich 447 reguł językowych.
sprawdź