410 Nazwiska mężatek i panien
słowotwórstwo

Dwa ostatnie stulecia to czas ustabilizowania się nazwisk i postępująca formalizacja ich zapisu (księgi parafialne, urzędowe, bazy danych). Równolegle następowały i następują procesy upodmiotowienia kobiet. Wpływają one także na słowotwórstwo nazwisk żeńskich.
Formy nazywające żony i córki tworzono dawniej od imion, zawodów, przezwisk, nazwisk ich mężów i ojców. Było to odbiciem ich statusu — podporządkowania władzy najpierw ojca, a następnie męża. Stąd znane z historii i częściowo obecne w słowotwórstwie dialektalnym formy: Janowa ‘żona Jana’, Kowalicha ‘żona kowala’, Loskula ‘córka mężczyzny o nazwisku Loska’, Wernerka ‘żona mężczyzny o nazwisku Werner’, Kowalszczanka ‘córka Kowalskiego’, Frankiewiczka ‘pani Frankiewicz(owa)’.

W języku ogólnym, w zwyczaju językowym i częściowo w zapisach urzędowych funkcjonują następujące zasady:
1) od nazwisk przymiotnikowych zakończonych na -ski, -cki, -dzki tworzy się nazwiska żeńskie (zarówno żon, jak i córek) jak od przymiotników: Kowalski — Kowalska, Gałecki — Gałecka, Rudzki — Rudzka;

2) od innych nazwisk przymiotnikowych tworzy się nazwiska żeńskie

3) od nazwisk zakończonych na spółgłoskę inną niż -g:
a)
b)

4) od nazwisk zakończonych na spółgłoskę -g:
a)
b)

5) od nazwisk zakończonych na samogłoskę -a:
a)
b)
6) od nazwisk zakończonych na samogłoski -e, -o

7) od nazwisk zakończonych na -ge, -go