Pierwszy internetowy słownik poprawnej
polszczyzny, zobacz więcej
Reguła nr 18 w Kompendium dobrej polszczyzny
18Liczby rzymskie sposób zapisu (liczby)
1. Liczby rzymskie zapisuje się za pomocą następujących cyfr rzymskich: I — jeden, V — pięć, X — dziesięć, L — pięćdziesiąt, C — sto, D — pięćset, M — tysiąc.
Cyfry I, X, C, M zwielokrotnia się co najwyżej trzy razy (III — trzy, XXX — trzydzieści, CCC — trzysta). Gdy chce się utworzyć kolejną liczbę wyższego rzędu, wtedy cyfrę niższego rzędu umieszcza się wyjątkowo przed cyfrą wyższego rzędu, co oznacza jej pomniejszenie (IV — cztery, XL — czterdzieści, XC — dziewięćdziesiąt, CD — czterysta, CM — dziewięćset).
2. Wyłącznie liczb rzymskich we współczesnej polszczyźnie używa się przede wszystkim do zapisu liczebników porządkowych w następujących wyrażeniach:
a) imiona władców i papieży (np. Ludwik XIV, Jan III Sobieski, Benedykt XVI);
b) imiona osób o tym samym imieniu i nazwisku jak przodkowie (np. José Luis Morales III);
c) liczbowe oznaczenia kolejnych form państwowych (np. II Republika Hiszpańska, III Rzesza).
3. Prawie wyłącznie liczb rzymskich we współczesnej polszczyźnie używa się przede wszystkim do zapisu liczebników porządkowych w następujących wyrażeniach (użycie liczb arabskich też jest możliwe, choć rzadko stosowane):
a)
b)
c)
d)
e)
f)
g)
h)
4. Opcjonalnie liczb rzymskich we współczesnej polszczyźnie używa się przede wszystkim do zapisu liczebników porządkowych w następujących wyrażeniach:
a)
b)
c)
d)
e)
f)
5. Liczby rzymskie mogą też pojawić się jako pierwszy (główny) stopień wyliczenia albo jako trzeci stopień wyliczenia w wyliczeniach wielostopniowych, zob. też regułę sposób zapisu (tekst): wypunktowania, wyliczenia.
6. Liczby rzymskie mogą też znajdować różne specjalistyczne zastosowanie, jako takie można wymienić odsyłacze do tabel odmiany w słownikach drukowanych (np. polonistka ż III, lm D. polonistek).
7. Jak wynika z powyższych punktów, liczby rzymskie wyrażają