Reguła nr 221 w Kompendium dobrej polszczyzny

221 Zasady ogólne
odmiana skrótowców

1. Na wstępie należy zauważyć, że w polszczyźnie coraz mocniej widoczna jest tendencja do w ogóle nieodmieniania wszelkich skrótowców. Różny jest stopień akceptacji tej tendencji. Dr Tomasz Karpowicz pisał na stronach RJP w 2001 roku o niej, że „chociaż nie zyskała aprobaty wszystkich językoznawców, należy o niej pamiętać”.
W Dobrym słowniku w tabelkach odmiany haseł podajemy generalnie formy odmienne, tzn. nie informujemy w nich o dopuszczalnej nieodmienności. Oznacza to np., że choć w tekstach możemy spotkać zdania w rodzaju

Obraz wyłaniający się ze statystyk GIS potwierdzają wyniki sondażu, który przeprowadziło wśród rodziców niechętnych szczepieniom Stowarzyszenie STOP NOP. (Izabela Filc-Redlińska, Szczepionki. Nie daj się zwariować, 2016)

to w Dobrym słowniku notujemy hasło GIS jako odmienne — formy odmienne uważamy za wzorcowe. Natomiast dopiero gdy dany skrótowiec z trudem poddaje się odmianie i w uzusie nieodmienność zdecydowanie przeważa, wtedy odnotowujemy ten fakt w haśle.
Powyższy opis nie dotyczy rzecz jasna sytuacji, gdy formy odmienne określone są w Dobrym słowniku jako rzadsze dlatego, że dany skrótowiec rzadziej używany jest w rodzaju męskim (umożliwiającym odmianę), por. AWF.

2. Skrótowce, jeśli w ogóle są odmienne, odmienia się w

3. Problem może sprawiać odmiana takich skrótowców, do których dołączona jest liczba zapisywana po łączniku, np. MiG-29. W tekstach znajdziemy chyba wszystkie możliwe zapisy, m.in.:

4. Istnieją nieodmienne skrótowce, w standardowej polszczyźnie będące literowcami, jak np. PCK [pe-ce-ka], MDK [em-de-ka], NBP [en-be-pe], które w potocznej polszczyźnie

5. 4. Zupełnie wyjątkowe są skrótowce, w których występują dodatkowo kropki (kiedyś taka konwencja w polskich tekstach była czymś normalnym i zapisywano skrótowce z kropkami, np. P.K.P.). Współcześnie mamy z takim zjawiskiem do czynienia w bardzo specyficznych wypadkach, np. zapożyczeń w uniwersum Marvela. Pojawiają się w nim m.in.

6. Inne problemy z odmianą skrótowców zostały zapisane w osobnych regułach:
— odmiana skrótowców: zakończone na -R,
— odmiana skrótowców: zakończone na -Z, -Ż, -J,
— odmiana skrótowców: zakończone na -X,
— odmiana skrótowców: zakończone na -D,
— odmiana skrótowców: zakończone na -T i -Ł,
— odmiana skrótowców: zakończone na -A,
— odmiana skrótowców: zakończone na -Ś.
Całą treść widzą tylko użytkownicy pełnej wersji Dobrego słownika.
Zyskaj pełny dostęp do tej i 363 pozostałych reguł.
zamów
zapisz się na newsletter