229 Zakończone w piśmie na -th, -tha, -the
odmiana imion, nazwisk, rzeczowników (IV), w pełnym dostępie dla każdego

1. Niemieckie -th

Jeśli w nazwach rodzaju męskiego zakończonych na -th ostatnią wymawianą głoską jest [t] (tak zwykle w nazwach niemieckich), wtedy polskie końcówki dopisujemy bezpośrednio (niewymawianą literę h zapisujemy w odmianie). Jedynie w miejscowniku (i wołaczu) powstaje konieczność uczynienia postaci graficznej zakończenia tożsamą z brzmieniową, np.

Neurath [nojrat] — do Neuratha, o Neuracie, z Neurathem, ci Neurathowie.

2. Zakończenie -tha

Podobnie jak opisane powyżej odmieniają się rzeczowniki zakończone na -tha, niezależnie od ich rodzaju gramatycznego, z dodatkową zmianą postaci formy odmiany w celowniku i miejscowniku, por.

Aretha [areta] — do Arethy, o Arecie, z Arethą.

Oprócz Carol chciałbym podziękować szczególnie Betty Grebe, Lynnette Leiker, Dinah McKay, Marcie Jo Sani i Jean Whelan.

W polskim wydaniu słusznie i właściwie odmieniono imię osoby Martha Jo Sani.

3. Angielskie -th

W rzeczownikach angielskich lub pochodzenia angielskiego zakończonych na -th polskie końcówki również dopisujemy bezpośrednio (niewymawianą literę h zapisujemy w odmianie). W miejscowniku (i wołaczu) możemy postępować tak samo lub zapisywać zakończenie w postaci -cie, np.

Kenneth [kenet] — do Kennetha, o Kennecie lub o Kennethie (z przybliżoną wymową [kenefie]), z Kennethem, ci Kennethowie.

Analogicznie (tyle że z apostrofem) odmieniają się rzeczowniki zakończone na -the, w których końcowe e jest niewymawiane, np.

Blythe — do Blythe’a, o Blycie lub o Blythie, z Blythe’em, ci Blythe’owie.

Uwaga 1: jeśli w danej nazwie w danym odniesieniu końcową wymawianą głoską jest [s] (lub nawet [z] czy [dz]), to możemy tę nazwę zapisać w miejscowniku z zakończeniem -sie (lub nawet -zie czy -dzie). Będzie to jednak postępowanie wyjątkowe.

Uwaga 2: istnieje też wiele rzeczowników o zakończeniu -th, które nie są odmieniane, np. Aerosmith, Perth, nazwisko Hayworth w odniesieniu do kobiety.

4. Dodatek, czyli jeszcze o -th

Problem sprawiały od dawna angielskie rzeczowniki o zakończeniu -th, które w wymowie kończą się głoską nieobecną w polszczyźnie, będącą czymś pomiędzy polskimi [f], [s] i [t] (sporo zależy tu od regionu, z którego pochodzi dana nazwa). Teoretycznie można by zapisywać je w miejscowniku na trzy sposoby: o Smifie, o Smisie, o Smicie (choć większość słowników i zasad pisowni w ogóle pomija ten pierwszy). Przez lata zalecano głównie drugi sposób zapisu, tak jak w ogóle przybliżano Polakom głoskę zapisywaną dwuznakiem th jako najbliższą polskiemu [s].

Faktycznie jednak w uzusie stosowany jest najczęściej zapis… czwartego rodzaju: -thie, będący pośrednim dowodem na to, że angielskie -th Polacy wymawiają najbliżej głoski [f]. Oboczności [f] : [f'] (miękkie [f]) zwykle bowiem nie podkreśla się w pisowni, stąd dopuszczenie także przez nas w regule odmiana imion, nazwisk, rzeczowników (IV): zakończone w piśmie na -ph (-phe) zapisów typu Josephie.

Dość często też stosowany jest zapis z cie — zapewne ze względu na literę t obecną w zapisie graficznym, a może również ze względu na tradycję. Dlatego właśnie te dwa sposoby zapisu odmiany podajemy w rzeczownikowych tabelkach odmiany w hasłach.