Definicja
jeśli ktoś dopełnił czymś jakiś pojemnik lub naczynie, to dodał do nich czegoś, tak że wypełnił je całkowicie
dopełnić
1. dopełnić (np. wodą)
Poprawna polszczyzna cenne informacje, niespodzianki, haczyki
Słownik wyrazów bliskoznacznych podobne znaczeniowo (lepsze odpowiedniki lub zapomniane słowa)
- dodać; dolać; dołożyć; dosypać; napełnić; uzupełnić; zaokrąglić
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Upił połowę ze swojej szklanki i dopełnił samą wódką.
NKJP: Janusz Płoński, Maciej Rybiński, Góralskie tango, 1978
Zagotowała wodę. Zalała dwie łyżeczki kawy rozpuszczalnej, dopełniła mlekiem. Świadoma jest, że kawa przy obecnych dolegliwościach nie jest wskazana, lecz nie potrafi sobie odmówić tego jedynego luksusu, jaki pozostał.
NKJP: Wiesława Maria Korczyńska, Wróć..., 2001
Sieć słów wyrażenia powiązane z opisywanym (wyrazy pokrewne, kolokacje)
- odpowiednik niedokonany: dopełniać
Gramatyka
czasownik aspekt dokonany przechodni
formy alfabetycznie: dopełni; dopełnią; dopełnić; dopełnicie; dopełnię; dopełnień; dopełnieni; dopełnienia; dopełnieniach; dopełnieniami; dopełnienie; dopełnieniem |
2. dopełnić (np. całości)
Definicja
jeśli ktoś lub coś dopełniło czegoś lub coś, to uczyniło to zakończonym lub kompletnym
Poprawna polszczyzna cenne informacje, niespodzianki, haczyki
Słownik wyrazów bliskoznacznych podobne znaczeniowo (lepsze odpowiedniki lub zapomniane słowa)
- skompletować; uzupełnić
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Azimow skupił część sił swego organizmu na rekonstrukcji naruszonego fragmentu ciała. Wiedział, że za chwilę barwinek większy i rdest wężownik zatamują krwawienie i połączą na powrót odtworzone naczyńka krwionośne, a przyspieszonego wielokrotnie gojenia dopełni fenkuł zwyczajny.
NKJP: Witold Jabłoński, Dzieci nocy, 2001
Wyniki wyborów elektorskich, tłumaczyłem, znane są jednak z góry, bo wybiera się do kolegium elektorów oddzielnie republikanów, oddzielnie demokratów. I dopełniłem bzdury wzmianką, że na listach wyborczych w ogóle nie ma nazwisk obu głównych kandydatów. Już nie pomnę, jakie były konsekwencje tego mętniactwa, chyba niewielkie.
NKJP: Stanisław Głąbiński, Polityka po amerykańsku, 1996
Dlatego też z ostrożności, wyliczywszy wszystkie znane nam odmiany rozważanej cechy, powinno się jeszcze wydzielić człon podziału: „Inni”, który dopełni wydzielone poprzednio człony, zapewniając wyczerpujący charakter podziału.
NKJP: Zygmunt Ziembiński, Logika praktyczna, 1958
Sieć słów wyrażenia powiązane z opisywanym (wyrazy pokrewne, kolokacje)
- odpowiednik niedokonany: dopełniać
Gramatyka
czasownik aspekt dokonany przechodni
formy alfabetycznie: dopełni; dopełnią; dopełnić; dopełnicie; dopełnię; dopełnień; dopełnieni; dopełnienia; dopełnieniach; dopełnieniami; dopełnienie; dopełnieniem |
3. dopełnić (np. formalności)
Definicja
jeśli ktoś dopełnił czegoś, zwłaszcza formalności lub obowiązków, to swoim działaniem sprawił, że można uznać je za zrealizowane
Poprawna polszczyzna cenne informacje, niespodzianki, haczyki
Słownik wyrazów bliskoznacznych podobne znaczeniowo (lepsze odpowiedniki lub zapomniane słowa)
- spełnić; wykonać; wypełnić; wywiązać się
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Cokolwiek stanie się na miejscu, dopełni swojej części umowy. A wówczas Piekmuth ode Herselbruker uczyni go swoim zastępcą.
NKJP: Artur Baniewicz, Pogrzeb czarownicy, 2003
Wyjaśnili mi oni istotę programu PPR, różniącą się zasadniczo od wersji usłyszanej od pierwszego informatora. Dopełniłem formalności i po ich poręczeniu zostałem przyjęty do PPR.
NKJP: Teresa Torańska, Oni, 1985
„Nie potrafię uwierzyć — napisał Neville Henderson — iż nawet Ribbentrop był tak uparcie głupi, by serio podejrzewać, że Wielka Brytania nie dopełni raz podjętych zobowiązań. Nie mam cienia wątpliwości, że powtarzał to ustawicznie Hitlerowi i innym, ale wydaje się nieprawdopodobieństwem, by w swoje słowa wierzył” (Nieudana misja, s. 166–167).
NKJP: Karol Grünberg, Bolesław Otręba, Joachim von Ribbentrop: szef hitlerowskiej dyplomacji, 1995
Sieć słów wyrażenia powiązane z opisywanym (wyrazy pokrewne, kolokacje)
- odpowiednik niedokonany: dopełniać
Gramatyka
czasownik aspekt dokonany przechodni
formy alfabetycznie: dopełni; dopełnią; dopełnić; dopełnicie; dopełnię; dopełnień; dopełnieni; dopełnienia; dopełnieniach; dopełnieniami; dopełnienie; dopełnieniem |
4. dopełnić się (np. los)
Definicja
jeśli coś się dopełniło, to znalazło swój koniec; słowo książkowe
Słownik wyrazów bliskoznacznych podobne znaczeniowo (lepsze odpowiedniki lub zapomniane słowa)
- dokonać się; stać się; stać się faktem; ziścić się
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Ten patriarchalny, przechwalony Bóg stworzył podobno kobietę z męskiego żebra. Ona zaś uczyni z mężczyzny — feministkę. Zostaną naprawione odwieczne krzywdy. Historia dopełni się. Skończą się wojny! Męskie pragnienie gwałtu zostanie zażegnane.
NKJP: Bronisław Świderski, Słowa obcego, 1998
(...) praca jest jedną z podstawowych dróg pojednania człowieka z Bogiem. Zanim jednak dopełni się w niej to ostateczne przeznaczenie, praca musi mnie związać z drugim człowiekiem, zarówno tym pracującym, jak tym „konsumującym”.
NKJP: Józef Tischner, Świat ludzkiej nadziei. Wybór szkiców filozoficznych 1966–1975
Armia Czerwona i ciągnące w ślad za nią oddziały NKWD bezwzględnie rozprawiały się ze wszystkim, co mogło się okazać niewygodne dla władzy sowieckiej: tak dopełnił się los oddziałów UPA i cywilnych komórek OUN na wcielonej do ZSRR Ukrainie. Rozbijane w boju, niszczone, wyłapywane, wycofywały się na zachód (...)
NKJP: Jerzy Surdykowski, Duch Rzeczypospolitej, 1989
Sieć słów wyrażenia powiązane z opisywanym (wyrazy pokrewne, kolokacje)
- odpowiednik niedokonany: dopełniać się
Gramatyka
czasownik aspekt dokonany nieprzechodni
formy alfabetycznie: dopełnią się; dopełnicie się; dopełnić się; dopełnieniach się; dopełnieniami się; dopełnienia się; dopełnieniem się; dopełnienie się; dopełnieniom się; dopełnieniu się; dopełnień się; dopełnię się |