Definicja
jeśli ktoś umknął przed kimś lub przed czymś, to znalazł się daleko od tego, zwykle dlatego, żeby uniknąć niebezpieczeństwa lub przykrości
umknąć
1. umknąć (przed kimś)
Poprawna polszczyzna cenne informacje, niespodzianki, haczyki
Słownik wyrazów bliskoznacznych podobne znaczeniowo (lepsze odpowiedniki lub zapomniane słowa)
- czmychnąć; oddalić się; pierzchnąć; schronić się; skryć się; uciec; ujść; wybiec; wymknąć się; wziąć nogi za pas; zabrać się; zrejterować
- potocznie:dać dyla; prysnąć; ulotnić się; wyrwać; zwiać
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
(...) a pani Zofia, popychając wózek z małym Teofilem, przebiegła prędko na ulicę Sykstuską, szczęśliwa, że udało się jej umknąć przed deszczem, pierwszym w tym roku wiosennym deszczem, który lunął, ledwo stanęła w bramie...
NKJP: Jan Parandowski, Niebo w płomieniach, 1936
Raptem doktor wrzasnął i zaczął oganiać się rękami.
— Ratunku, uciekajmy! Rozpoczęły atak! — krzyknął w naszą stronę i umknął do otworu z drabiną.
— Ratunku, uciekajmy! Rozpoczęły atak! — krzyknął w naszą stronę i umknął do otworu z drabiną.
NKJP: Zbigniew Nienacki, Księga strachów, 1967
Sieć słów wyrażenia powiązane z opisywanym (wyrazy pokrewne, kolokacje)
- odpowiednik niedokonany: umykać
Gramatyka
czasownik aspekt dokonany nieprzechodni
formy alfabetycznie: nieumknięcia; nieumknięcie; nieumknięciem; nieumknięciu; umkną; umknąć; umknął; umknąłby; umknąłbym; umknąłbyś; umknąłem; umknąłeś |
2. umknąć (np. szczegóły)
Definicja
jeśli coś komuś umknęło lub umknęło jego uwadze, to nie zauważył on tego
Wariant
- umknąć uwadze
- (rzadziej) umknąć uwagi
Poprawna polszczyzna cenne informacje, niespodzianki, haczyki
Słownik synonimów tożsame znaczeniowo (zastępcze słowa)
- ujść uwagi
Słownik wyrazów bliskoznacznych podobne znaczeniowo (lepsze odpowiedniki lub zapomniane słowa)
- pominąć
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Podobnie rzecz się ma z energią. Jedną z jej form dostrzeżesz przy użyciu fizycznego zmysłu wzroku jako niebo, ulicę, domy, wodę, lecz inne — te bardziej subtelne — umkną twej uwadze. Nie znaczy to jednak, że nie istnieją.
NKJP: Katarzyna Ostrowska, Jak osiągnąć sukces w świecie ducha i materii, 2001
Odkrywał nowych pisarzy i wciąż się niepokoił, że umknąć mu może jakiś autor, jakaś zasadnicza myśl i z powodu jej nieznajomości będzie pokutował przez całe życie. Z wyższością wtajemniczonego patrzył na życie zwykłych ludzi.
NKJP: Mariusz Sieniewicz, Czwarte niebo
(...) ale już one są świadectwem niezwykłym. Zamieniają okrutne w swej bezosobowości sformułowanie „nieuniknione koszta transformacji” w prawdziwą opowieść o ludzkich losach. Pokazują rzeczywistość, która przerosła wyobraźnię polityków, umknęła obserwacjom socjologów, okazała się niedostępna dla dziennikarzy.
NKJP: Gazeta Wyborcza, 1993
Sieć słów wyrażenia powiązane z opisywanym (wyrazy pokrewne, kolokacje)
- odpowiednik niedokonany: umykać
Gramatyka
czasownik aspekt dokonany nieprzechodni
formy alfabetycznie: nieumknięcia; nieumknięcie; nieumknięciem; nieumknięciu; umkną; umknąć; umknął; umknąłby; umknąłbym; umknąłbyś; umknąłem; umknąłeś |
3. umknąć (np. zasadom)
Definicja
jeśli coś umknęło jakimś zasadom, to nie objęły one tego na drodze wyjątku
Słownik synonimów tożsame znaczeniowo (zastępcze słowa)
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Powtarza rozpaczliwie w myślach ten subtelny dwuwiersz i czuje, że to już absolutny kres jego poetyckich możliwości. Jeszcze się gdzieś tam kołacze i „maj”, i „noc”, i „miłość gorąca”, i „tęsknota gryząca”, lecz Polek wie, iż nie dadzą mu się one powiązać w zwrotki, umkną surowym prawidłom rymotwórstwa. Jak zawsze w życiu — pozostał mu tylko dobry początek.
NKJP: Tadeusz Konwicki, Dziura w niebie, 1959
Sieć słów wyrażenia powiązane z opisywanym (wyrazy pokrewne, kolokacje)
- odpowiednik niedokonany: umykać
Gramatyka
czasownik aspekt dokonany nieprzechodni
formy alfabetycznie: nieumknięcia; nieumknięcie; nieumknięciem; nieumknięciu; umkną; umknąć; umknął; umknąłby; umknąłbym; umknąłbyś; umknąłem; umknąłeś |
4. umknąć (przed dotykiem)
Definicja
jeśli ktoś umknął przed ciosem, objęciem itp., to wykonał taki ruch, że ich uniknął
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Zbliżyła się i nagle zarzuciła mu ręce na szyję. Zręcznie i szybko uprzedził jej ruch, umknął przed jej ustami, pocałował chłodno w policzek, obejmując ją zdrową ręką, niezręcznie, z rezerwą, delikatnie.
NKJP: Andrzej Sapkowski, Miecz przeznaczenia, 1992
Dziesiętnik krzyknął, wyciągając zza pasa toporek. Magwer poderwał z ziemi upuszczoną pałkę, umknął przed opadającym ostrzem. Uderzył w nadgarstki dziesiętnika, wytrącił mu broń z ręki.
NKJP: Tomasz Kołodziejczak, Krew i kamień, 2003
Sieć słów wyrażenia powiązane z opisywanym (wyrazy pokrewne, kolokacje)
- odpowiednik niedokonany: umykać
Gramatyka
czasownik aspekt dokonany nieprzechodni
formy alfabetycznie: nieumknięcia; nieumknięcie; nieumknięciem; nieumknięciu; umkną; umknąć; umknął; umknąłby; umknąłbym; umknąłbyś; umknąłem; umknąłeś |
5. umknąć (spojrzeniem)
Definicja
jeśli ktoś umknął spojrzeniem, to odwrócił lub spuścił wzrok, żeby nie patrzeć komuś w oczy
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
A on wtedy odwrócił się i patrzył na nią dłuższą chwilę z bezczelnym trochę uśmieszkiem. Mimo woli opuściła oczy i była zła na siebie, że umknęła wzrokiem.
NKJP: Tadeusz Konwicki, Bohiń, 1987
— No tak. I jeszcze musiałaś zająć się Gniewkiem.
— Czemu to robisz? — uniosła na chwilę wzrok, posłała mi rozżalone spojrzenie i znów umknęła z nim ku swym stopom.
— Czemu to robisz? — uniosła na chwilę wzrok, posłała mi rozżalone spojrzenie i znów umknęła z nim ku swym stopom.
NKJP: Artur Baniewicz, Afrykanka, 2005
Sieć słów wyrażenia powiązane z opisywanym (wyrazy pokrewne, kolokacje)
- odpowiednik niedokonany: umykać
Gramatyka
czasownik aspekt dokonany nieprzechodni
formy alfabetycznie: nieumknięcia; nieumknięcie; nieumknięciem; nieumknięciu; umkną; umknąć; umknął; umknąłby; umknąłbym; umknąłbyś; umknąłem; umknąłeś |
6. umknąć (czas)
Definicja
jeśli jakiś czas umknął, to bardzo szybko minął
Słownik wyrazów bliskoznacznych podobne znaczeniowo (lepsze odpowiedniki lub zapomniane słowa)
- minąć; przeminąć; uciec
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Założono biwak, rozpoczęto gotowanie wody, podano Musiołowi środki przeciwbólowe. Aby opatrzyć nogę, konieczne było wycofanie się 30 metrów do salki piaskowej. Podtrzymywali mu ręce (...) Dziesięć godzin umknęło, nie wiadomo kiedy.
NKJP: Maciej Kuczyński, Czeluść, 1972
Uwierzyłem, że mam w nim brata. Że go gryzło przez lata to nasze milczenie na złączach, teraz go chyba doktor zawiadomił, a on napisał mi o tych latach, które nam umknęły bezpowrotnie. I że chce nam obu to wynagrodzić. Ma forsę, ma pozycję, dom i tak dalej, proponuje mi życie tam.
NKJP: Piotr Krawczyk, Plamka światła, 1997
Sieć słów wyrażenia powiązane z opisywanym (wyrazy pokrewne, kolokacje)
- odpowiednik niedokonany: umykać
Gramatyka
czasownik aspekt dokonany nieprzechodni
formy alfabetycznie: nieumknięcia; nieumknięcie; nieumknięciem; nieumknięciu; umkną; umknąć; umknął; umknąłby; umknąłbym; umknąłbyś; umknąłem; umknąłeś |