Definicja
turoń to kolędnik przebrany za rogate zwierzę, zwykle czarne i włochate — przykryty futrem, jego rekwizytem jest osadzona na kiju kłapiąca szczęka (czasem nałożony na głowę drewniany łeb z taką szczęką) — postać występująca od średniowiecza w obrzędach i widowiskach ludowych w okresie Bożego Narodzenia; turoniem nazywa się też sam ten rekwizyt
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Przy Barbakanie zebrało się wczoraj 15 grup kolędniczych. Szalały diabły,
turonie kłapały paszczami, a aniołki wznosiły oczy do nieba. Kolędnicy nie żałowali gardeł, a trzymający gwiazdy kręcili nimi zapamiętale.
NKJP: Gazeta Krakowska, 2004
Turoń biegał po chacie, płoszył kobiety i dzieci, tańczył i zabawiał domowników. Prowadzący go kolędnik krzyczał: „Obróć się turońku w koło, by było w tym domu wesoło”. Wierzono, że w
turoniu skupiają się siły magiczne i może on wpłynąć na przyszłoroczny urodzaj. „Gdzie
turoń chodzi / Tam się żytko rodzi / Gdzie jego stopy / Tam będą kopy”.
NKJP: Gazeta Krakowska, 2002
(...) uczestnicy XXIV „Góralskiego Karnawału” zjechali do tej wierchowej miejscowości z dziewięciu województw, nawet z tak odległej od Tatr Suwalszczyzny. Było swojsko, głośno, kolorowo. Od czwartku do niedzieli na głównym bukowiańskim trakcie spotkać można było konie, betlejemskie gwiazdy, wielu brodatych Żydów, kilkadziesiąt kościotrupów z kosami, żołnierzy, cesarzy oraz trzydziestu kilku Trzech Króli, poprzedzanych przez karykaturalne, kudłate
turonie.
NKJP: Tygodnik Podhalański, 1996
Weekendowe zajęcia odbywają się w Willi Caro i Zamku Piastowskim. Uczestnicy mają okazję dowiedzieć się np., jak można zrobić
turonia, śnieżną kulę czy bibułkowe anioły. Podczas zajęć i warsztatów poznają bliżej świąteczne zwyczaje. Pod okiem etnografa i twórców ludowych z Żywca będą mogli sami wykonać ozdoby na choinkę.
gliwice.gosc.pl, 11.12.2014
