się

1. się (cząstka czasow.)

Definicja

się to cząstka czasownika; mogą tu zachodzić następujące przypadki: a) bez niej niektóre czasowniki nie występują, np. bać się, b) czasownik z się lub bez się znaczy to samo (czasem wariant z się jest bardziej ekspresyjny), np. pytać i pytać się, błyszczeć i błyszczeć się; c) czasownik bez się znaczy co innego, np. urodzić i urodzić się

Gramatyka

formy: się

2. się (zaimek zwrotny)

Definicja

się to zaimek zwrotny, używany w celu wskazania, że wykonawca czynności sam jej podlega

Gramatyka

zaimek

formy: se; się; siebie; sobą; sobie

 2.1. się (wzajemnie)

Definicja

się używane jest także w celu wskazania, że dana czynność jest wzajemna, np. oni się biją

Gramatyka

formy: se; się; siebie; sobą; sobie

 2.2. się (leczy się u)

Definicja

się używane jest także w celu wskazania, że podmiot zdania nie jest wykonawcą czynności, lecz jej obiektem, np. czesze się u fryzjera

Gramatyka

formy: se; się; siebie; sobą; sobie

 2.3. się (się przezywa)

Definicja

się używane jest także w celu wskazania, że dana czynność dotyczy jakiejś nienazwanej osoby, zwykle samego mówiącego, który skarży się w ten sposób, np. a oni się szczypią; użycie charakterystyczne dla dzieci

Gramatyka

formy: se; się; siebie; sobą; sobie

 2.4. się (daje się kuć)

Definicja

się używane jest także w wyrażeniach dać, kazać, pozwolić się...

Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Po nieudanym puczu w listopadzie 1923 roku, gdy w Monachium Hitler po raz pierwszy sięgnął po władzę, Hess, choć najpierw zbiegł do Austrii, z własnej woli powrócił do Niemiec, stanął przed sądem i dał się skazać na 18 miesięcy pozbawienia wolności. Zrobił tak, gdyż chciał przebywać razem ze swoim idolem w więzieniu.

Bogusław Wołoszański, Tajna wojna Hitlera, 1997

Gramatyka

formy: se; się; siebie; sobą; sobie

3. się (pospało się)

Definicja

się używamy, aby wskazać, że daną czynność wykonuje mówiący, np. zjadło się trochę, rzadziej słuchacz poszłoby się ze mną do kina, prawda?

Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
W przeszłości kręcenie Top Gear było łatwe. Przejeżdżało się kilka zakrętów, wkładało się kilka walizek do bagażnika wozu, który akurat się testowało, po czym wracało się, by zmontować cały materiał, reżyser zaś wypełniał luki mnóstwem głośnej rockowej muzyki z lat siedemdziesiątych. Wszystko to razem zabierało jakieś piętnaście minut.

Jeremy Clarkson, Moje lata w Top Gear, przekład Michał Strąkow, 2012

Gramatyka

formy: się

4. się (tam uprawia się)

Definicja

się używamy, aby wskazać, że daną czynność wykonuje jakaś zbiorowość, zwykle zgodnie z jakimś zwyczajem, normą itp., np. w USA głosuje się głównie na dwie partie

Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Mówi się, że ludzie mieszkający na wsi muszą dobrze dogadywać się z sąsiadami, ponieważ nie mają tam wielkiego wyboru, ale takie wyjaśnienie niekoniecznie musi pokrywać się z prawdą. Ja na przykład mam dobre kontakty z sąsiadami, bo oni — podobnie jak ja — podjęli kiedyś decyzję o przeprowadzce w te strony. A to oznacza, że coś nas łączy.

Jeremy Clarkson, Moje lata w Top Gear, przekład Michał Strąkow, 2012

Gramatyka

formy: się

5. się (jeśli się kupi)

Definicja

się używamy, aby wskazać, że dana czynność może dotyczyć każdego w takiej sytuacji, np. jeśli zapomni się o kluczach, zawsze można...

Gramatyka

formy: się

6. się (jak się siedzi?)

Definicja

się używamy, aby wykonawcę czynności ująć jako jej biernego uczestnika, np. jak ci się jechało do nas?

Gramatyka

formy: się

 6.1. się (aula buduje się)

Definicja

się używamy także w innych konstrukcjach czasownikowych wyrażających stronę bierną, gdy nie chcemy lub nie umiemy wskazać osób wykonujących daną czynność, np. wieżowiec buduje się od trzech lat

Gramatyka

formy: się

Pozostały wątpliwości? Brakuje czegoś w haśle?
Zobacz, co zyskują abonenci Dobrego słownika.
Sprawdź

Często sprawdzane

Ciekawostki

  • stanik — Pochodzenie wyrazu stanik
  • ab ovo — Pochodzenie wyrażenia ab ovo
  • Murzasichle — Pochodzenie nazwy Murzasichle

Mogą Cię zainteresować również hasła

newsy, porady + e-book