hasło dnia (dziś w pełnym dostępie dla wszystkich) kropka

1. kropka (interp.)

Definicja

kropka to znak interpunkcyjny w postaci: ., używany dla zamknięcia zdania i w niektórych skrótach

Reguły reguły językowe, zasady pisowni (nowe opracowanie z komentarzami)
Słownik wyrazów bliskoznacznych podobne znaczeniowo (lepsze odpowiedniki lub zapomniane słowa)
  • dwukropek; kreska; przecinek; średnik; wykrzyknik
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Recytowałem, zatrzymując się na każdej kropce. On powtarzał po mnie.

NKJP: Tadeusz Breza, Urząd, 1960

Ciekawostki
Kropka nienawiści w słowniku. Musiało do tego dojść. Zapytano nas o „kropkę nienawiści”. To znaczy, że właśnie trafia ona do słownika ze zbiorów internetowych żartów, memów itp. zasobów lepszej lub gorszej rozrywki. Gdybyśmy mieli definiować ją jako frazem, pewnie napisalibyśmy mniej więcej tak:
kropką nienawiści nazywa się w komunikacji internetowej i SMS-owej takie użycie kropki, które oznacza negatywną emocję nadawcy, a nieraz sygnał zakończenia, zerwania dialogu
Zakończenie zdania oznajmującego kropką dla wielu użytkowników pisma, komunikujących się na czatach, SMS-ami, wymieniających opinie w portalach społecznościowych oznacza... właśnie oznacza coś więcej niż koniec zdania. Kropka jakoby nie pełni tylko funkcji delimitacyjnej, ale dodatkowo, a może przede wszystkim jest oznaką dezaprobaty, focha, ironii, wręcz sygnałem zerwania komunikacji.

Jako klasyczne przykłady użycia tego znaku emocji przytacza się dialogi męsko-damskie typu:
— Kochanie, czy mogę wyskoczyć z kolegami na piwo?
— Oczywiście.
Znawcy tej mgławicowej materii, jaką jest ulotna komunikacja elektroniczna (oraz psychologia relacji), twierdzą, że:
a) zwykle na końcu fraz w SMS-ach nie stawia się kropek,
b) ta kropka po „oczywiście” oznacza dezaprobatę, niezgodę, żal, zapowiedź zemsty.

Czy Dobry słownik uznaje tego rodzaju praktyki? Mimo że nasz słownik jest internetowy, nie uznajemy tego rodzaju środowiskowych wciąż, niepowszechnych, częściowo żartobliwych, bazujących na interpunkcyjnym niedbalstwie praktyk za część zasad przestankowania w polszczyźnie.
Gramatyka

rzeczownik rodzaj żeński odmienny

M. ta kropka te kropki
D. nie widzę tej kropki tych kropek
C. przyglądam się tej kropce tym kropkom
B. lubię tę kropkę te kropki
Ms. mówię o tej kropce o tych kropkach
N. interesuję się tą kropką tymi kropkami
W. ty kropko wy kropki
zgłoś poprawkę

 1.1. kropka (graficznie)

Definicja

kropka to także znak graficzny stosowany w różnych oznaczeniach, np. jako znak diakrytyczny stawiany nad niektórymi literami (na przykład w i), jako znak mnożenia, jako sygnał krótki w alfabecie Morse’a, jako przedłużenie wartości nuty lub pauzy o połowę

Gramatyka

rzeczownik rodzaj żeński odmienny

M. ta kropka te kropki
D. nie widzę tej kropki tych kropek
C. przyglądam się tej kropce tym kropkom
B. lubię tę kropkę te kropki
Ms. mówię o tej kropce o tych kropkach
N. interesuję się tą kropką tymi kropkami
W. ty kropko wy kropki
zgłoś poprawkę

2. kropka (plamka)

Definicja

kropka to niewielki, okrągły punkt na powierzchni czegoś

Słownik wyrazów bliskoznacznych podobne znaczeniowo (lepsze odpowiedniki lub zapomniane słowa)
  • gwiazdka; pasek; plamka; punkt; symbol; znak
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Trzech uczonych (...) w białej kropce sfotografowanej dwa lata temu, wśród wielu innych białych kropek, dostrzegło nowy obiekt kosmiczny.

NKJP: Marcin Bójko, Ozon, nr 17, 2005

Sieć słów wyrażenia powiązane z opisywanym (wyrazy pokrewne, kolokacje)
  • frazeologia, frazemy: kropka w kropkę; w kropce
  • kolokacje czasownikowe lewostronne: (___ kropkami) oznaczać; oznaczyć; upstrzyć
  • kolokacje przymiotnikowe: biała; bordo; ciemna; czarna; czerwona; drobna; duża; kolorowa; maleńka; mała; różowa; zielona; złota; żółta
  • kolokacje rzeczownikowe: sukienka
  • zdrobnienie: kropeczka
Gramatyka

rzeczownik rodzaj żeński odmienny

M. ta kropka te kropki
D. nie widzę tej kropki tych kropek
C. przyglądam się tej kropce tym kropkom
B. lubię tę kropkę te kropki
Ms. mówię o tej kropce o tych kropkach
N. interesuję się tą kropką tymi kropkami
W. ty kropko wy kropki
zgłoś poprawkę

3. i kropka

Wariant
  • koniec, kropka
  • (rzadziej) koniec i kropka
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Z moich szacunkowych wyliczeń wynika, że w ciągu najbliższych dziesięciu lat spędzę w kolejkach na lotniskach 1800 godzin. To siedemdziesiąt pięć dni mojego życia, ukradzionych mi z powodu idiotycznego pomysłu, że zamachowców samobójców da się powstrzymać przed wejściem na pokład. Otóż nie da się. Koniec, kropka.

Jeremy Clarkson, Moje lata w Top Gear, przekład Michał Strąkow, 2012

Gramatyka

frazem nieodmienny

formy: i kropka

zgłoś poprawkę
To tylko próbka tego, do czego dostęp mają użytkownicy pełnej wersji Dobrego słownika.
Sprawdź
newsy, porady + e-book