jeśli

1. jeśli

Definicja

słowem jeśli (lub jeśli..., to...) wprowadzamy zdanie podrzędne, w którym wskazujemy okoliczności, w jakich działo się, dzieje się lub stanie się to, o czym mowa w zdaniu nadrzędnym

Wariant
  • jeśli..., to...
Słownik synonimów tożsame znaczeniowo (zastępcze słowa)
Słownik wyrazów bliskoznacznych podobne znaczeniowo (lepsze odpowiedniki lub zapomniane słowa)
  • gdy; gdyby; jeśliby; jeżeliby; kiedy
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
— Proszę cię, przestań!
— Nie mogę przestać — rozpłakała się Elisabeth. — Bo teraz, jeśli ci coś złego powiem o Eberhardzie, pomyślisz, że cię okłamuję, że chodzi mi tylko o powtórkę poniedziałku. A ja nie mogę milczeć, gdy coś wiem o twojej krzywdzie...

NKJP: Marek Krajewski, Koniec świata w Breslau, 2003

Taranczewski, jeśli chciał powiedzieć o nadmiernie dekoracyjnym obrazie coś bardzo krytycznego, to przywoływał na pomoc słowo „secesja” i mawiał: „Jakie to secesyjne!”

NKJP: Barbara Ziembicka, Najprostszą drogą. Rozmowy z artystami, 1998

Gramatyka

spójnik

formy: jeśli

zgłoś poprawkę

2. jeśli (założenie)

Definicja

słowem jeśli (lub jeśli..., to...) wprowadzamy założenie, przy którym może się spełnić to, o czym mowa w zdaniu nadrzędnym, lub przy którym prawdziwe jest to, o czym mowa w zdaniu nadrzędnym

Wariant
  • jeśli..., to...
Słownik synonimów tożsame znaczeniowo (zastępcze słowa)
Słownik wyrazów bliskoznacznych podobne znaczeniowo (lepsze odpowiedniki lub zapomniane słowa)
  • chyba że
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
— Konkurencja na rynku lokalnym i globalizacja wymuszają profesjonalizowanie się. W biznesie rodzinnym, jeśli chce się przetrwać i się rozwijać, na pierwszym miejscu musi stać biznes, a dopiero na drugim rodzina — tłumaczy.

Katarzyna Dębek, Forbes 09/2014, s. 64

Znasz te zimowe popołudnia, kiedy ciemno się robi o czwartej i człowiekowi rzygać się chce na samą myśl, że musi wyjść z tych swoich ogrzanych kilku metrów. Jeśli nie muszę, to w taką pogodę nie wychodzę, jak większość mieszkańców tej strefy klimatycznej.

NKJP: Mariusz Cieślik, Śmieszni kochankowie, 2004

Gramatyka

spójnik

formy: jeśli

zgłoś poprawkę

3. jeśli (wnioskowanie)

Definicja

słowem jeśli (lub jeśli..., to...) wprowadzamy fakt lub założenie, na podstawie których wyciągamy wniosek zawarty w zdaniu nadrzędnym

Wariant
  • jeśli..., to...
Słownik synonimów tożsame znaczeniowo (zastępcze słowa)
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
— To najgorszy chuligan. Póki czas, trzeba go usunąć z zabawy, bo potem mogą być duże przykrości.
— Jeśli przyszedł — powiedział fizyk — to znaczy, że został przez kogoś zaproszony i nabył imienny bilet wstępu.

NKJP: Stanisław Kowalewski, Czarne okna, 1961

Gramatyka

spójnik

formy: jeśli

zgłoś poprawkę

4. jeśli (małe znaczenie)

Definicja

słowem jeśli (lub jeśli..., to...) wprowadzamy informację, której prawdziwości lub realności nie jesteśmy pewni, ale o której sądzimy, że i tak nie ma większego znaczenia

Wariant
  • jeśli..., to...
Słownik synonimów tożsame znaczeniowo (zastępcze słowa)
Słownik wyrazów bliskoznacznych podobne znaczeniowo (lepsze odpowiedniki lub zapomniane słowa)
  • gdyby
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Bardzo chciała przetrwać jeszcze jakiś czas, jeszcze coś uzupełnić, skorygować, zmienić, ale nie popadała w gorączkowy niepokój, ponieważ była świadoma, że nawet jeśli nie zdąży, to inni jednak zdążą, ktoś na pewno zdąży, są na świecie ludzie rozumni i przyzwoici, którzy podejmą jej trud i doprowadzą dzieło do końca.

NKJP: Andrzej Szczypiorski, Początek, 1986

Gramatyka

spójnik

formy: jeśli

zgłoś poprawkę

5. jeśli

Definicja

słowem jeśli (lub jeśli..., to...) wprowadzamy zdanie podrzędne, które uzasadnia zawarte w zdaniu nadrzędnym pytanie, zwykle retoryczne

Wariant
  • jeśli..., to...
Słownik synonimów tożsame znaczeniowo (zastępcze słowa)
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
— Jeśli ty ze swoją czterdziestką nie umiesz sobie poradzić, to jak się uporasz ze swoją starością?
— Zwyczajnie, nie dożyję starości.

NKJP: Jerzy Krzysztoń, Obłęd, 1980

Gramatyka

spójnik

formy: jeśli

zgłoś poprawkę
Pozostały wątpliwości? Brakuje czegoś w haśle?
Zobacz, co zyskują abonenci Dobrego słownika.
Sprawdź

Często sprawdzane

Ciekawostki

  • homonimia — Słychać chrupanie? To żonę zazdrość zżera
  • BBC — Pochodzenie nazwy BBC
  • od Sasa do Lasa — Z tym Sasem to nieprawda

Mogą Cię zainteresować również hasła

newsy, porady + e-book