Za jedną z przyczyn powstawania
pleonazmów i tautologii uważa się powszechną skłonność do wypełniania luk rytmicznych wypowiedzi. Wiadomo, że czerniak jest nowotworem złośliwym, ale czyż nie pełniej zabrzmi czerniak złośliwy? Jest oczywiste, że szpik występuje wyłącznie w jamach kości, jednak mówiącemu brakuje rytmu w tekście i dodaje słówko kostny. (...) Trzeba jednak pamiętać, że niektóre związki wyrazowe mogą być tylko pozornie
pleonazmami. Kiedy w złości, ale świadomie mówimy o kimś „głupi dureń”, to używamy formy podobnej do
pleonazmu, ale nie popełniamy błędu, dlatego że wzmocnienie wyrazu „dureń” wyrazem „głupi” ma na celu nadanie wypowiedzi silnej ekspresji. Warto także wspomnieć, że
pleonazmy i tautologie bywają celowo używane w tekstach artystycznych, głównie w poezji, a wtedy oczywiście są poprawnymi figurami stylistycznymi, na przykład: „Cichuteńka cisza i mrok najciemniejszy // zamknęły się w zamku myśli namyślonych...”. Cytat ten zawiera aż cztery
pleonazmy uprawnione.
Piotr Müldner-Nieckowski, Puls, numer 2004-04, oil.org.pl
