Definicja
słowem nie łączymy dwie takie same formy danego wyrazu, aby powiedzieć, że niezależnie od tego, jaką informację ten wyraz przekazuje, istotne jest to, o czym mówi pozostała część zdania
nie
1. nie (spójnik 1)
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Ja bym się pokusił o ładniejsze felgi, no i szkoda, że to automat.
Jak pomaluję felgi na czarno, to Ci się spodobają. Automat nie automat, na to wiecznie zakorkowane miasto idealna opcja.
Jak pomaluję felgi na czarno, to Ci się spodobają. Automat nie automat, na to wiecznie zakorkowane miasto idealna opcja.
wypowiedzi na forum, bmw-sport.pl, 26.02.2010
Gramatyka
spójnik
formy: nie
2. nie (spójnik 2)
Definicja
słowem nie łączymy dwie takie same formy danego wyrazu, aby wyrazić nasze wahanie co do tego, czy właściwie określa ono daną sytuację, rzecz, osobę itp.
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
(...) przy nim kobita, że aż coś, futro na niej — a na każdej Francuzce to ja ci to powiem, kot nie kot, specjalnie jakoś drażniony, królik nie królik — a futro, jak ta pantera! No i powiedziałby kto? On — to portier, ona — bileterka z kinematografu!
Andrzej Stojowski, Zamek w Karpatach. Opowiadania i zmyślenia, 1973
Gramatyka
spójnik
formy: nie
3. ... nie..., ale...
Definicja
słowem nie łączymy bezokolicznik czasownika z formą nieprzeszłą tego czasownika, aby zaznaczyć, że wprawdzie nie zachodzi lub nie zajdzie to, co określa ten czasownik, ale istnieją jeszcze jakieś dodatkowe okoliczności (wprowadzane zwykle po spójniku ale)
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
— Gospodarza (...) — mówił szewc — znam dobrze... a no! i o temby dużo gadać jeszcze. Zabić nie zabije, jak to się tu w tych Włoszech trafia często; okraść nie okradnie; ale z kieszeni wyłudzić i za poły różnemi sposoby w domu przytrzymać potrafi.
Półdiablę weneckie, (w:) Wybór pism J. I. Kraszewskiego, tom XIII, 1879, s. 109
— Znasz go pan?
— Znać nie znam, ale pił tu oranżadę. Z tymi młodszymi. Na tej ławce siedział. — Sprzedawca jest najwyraźniej dumny, że to właśnie jego sklepik stał się ośrodkiem niezwykłego zdarzenia.
— Znać nie znam, ale pił tu oranżadę. Z tymi młodszymi. Na tej ławce siedział. — Sprzedawca jest najwyraźniej dumny, że to właśnie jego sklepik stał się ośrodkiem niezwykłego zdarzenia.
NKJP: Irena Jurgielewiczowa, Ten obcy, 1990 (1961)
(...) i zachichotał nagle, aż drgnęli.
— Ach, Boże, wy naprawdę żałujecie nieboszczyka proboszcza!
— Żałować nie żałujemy — powiedział głębokim basem Kaziuk — ale zawsze człowieka szkoda, chociażby i najgorszego.
— Ach, Boże, wy naprawdę żałujecie nieboszczyka proboszcza!
— Żałować nie żałujemy — powiedział głębokim basem Kaziuk — ale zawsze człowieka szkoda, chociażby i najgorszego.
NKJP: Jarosław Iwaszkiewicz, Brzezina i inne opowiadania, 2006
Gramatyka
frazem nieodmienny
formy: ... nie..., ale...
4. nie..., ale...
Wariant
- nie..., tylko...
- nie..., lecz...
- (rzadziej, wg niektórych niepoprawnie) nie..., a...
Poprawna polszczyzna cenne informacje, niespodzianki, haczyki
- Czy norma się zmieniła? — Poprawność nie jutro, a dziś
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
(...) a ona poczęła majteczki różowe mu zdejmować. I tłum nawet już nie krzyknął, tylko zawył z zachwytu.
NKJP: Mariusz Cieślik, Śmieszni kochankowie, 2004
Gry komputerowe są jedyną dziedziną kultury, w której Polska jest producentem liczącym się w skali globalnej. To jeszcze jeden dowód, że nie dotacje państwa, tylko autentyczna pasja, talent i biznesowe podejście decydują o sukcesie rynkowym.
Marcin Rączka, Wprost, 17 maja 2015, s. 75
Świadectwa archeologiczne zdają się wskazywać, że załamanie się władzy politycznej nie zaszkodziło kościołowi, wręcz przeciwnie — chrześcijaństwo rozpoczyna wtedy ekspansję w kierunku południowym. Wzdłuż „odwiecznych” szlaków, którymi transportowano sól, powstają rozliczne kościoły, przeważnie nie budowane, lecz wykuwane w skale.
Marcin Krawczuk, O piśmiennictwie etiopskim w języku gyyz, w: Literatura na Świecie, z. 7/8, 2014, s. 251
Gramatyka
frazem nieodmienny
formy: nie..., a...; nie..., ale...; nie..., lecz...; nie..., tylko...