dech

1. dech

Definicja

dech to wciąganie powietrza do płuc i jego wypuszczanie lub samo to powietrze wciągane do płuc

Słownik wyrazów bliskoznacznych podobne znaczeniowo (lepsze odpowiedniki lub zapomniane słowa)
  • oddech; oddychanie; powietrze; tchnienie; tlen
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Pielęgniarka weszła do łazienki. Anwaldt zdecydował się wobec tego na przerwanie palenia i wyrzucił papierosa do kominka. Spojrzał wyczekująco na księdza.
— Drogi panie, pielęgniarka pańskiego przyjaciela zadzwoniła dzisiaj do mnie i poprosiła o ostatnie sakramenty dla chorego — ksiądz Cupaiuolo nabrał tchu i pewności siebie. — Jak pan z pewnością wie, należy do nich także sakrament spowiedzi świętej.

NKJP: Marek Krajewski, Koniec świata w Breslau, 2003

Gramatyka

rzeczownik rodzaj męskorzeczowy odmienny

formy w tabelce: 

formy alfabetycznie: dech; tchach; tchami; tchem; tchom; tchów; tchowi; tchu; tchy

zgłoś poprawkę

2. co tchu (np. gonić)

Definicja

jeśli ktoś biegnie co tchu, to biegnie najszybciej, jak tylko jest w stanie

Wariant
  • (rzadziej) ile tchu
Słownik wyrazów bliskoznacznych podobne znaczeniowo (lepsze odpowiedniki lub zapomniane słowa)
  • pospiesznie; prędko; szybko; w mig
  • potocznie:na jednej nodze; w te pędy
Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Wszyscy biegli w kierunku wachlarza łuny, który ogarnął już pół nieba i łopotał sczerniałą żółcią. Po drugiej stronie miasta świt, jakby obudzony eksplozją, wytrzeszczył oczy. Zygmunta ogarnęło nieprzyjemne przeczucie, że to wszystko ma swój wspólny mianownik, łączy się w całość. (...) Razem z innymi biegł co tchu, scyzoryk schował do kieszeni. (...) Mijały ich strażackie wozy, karetki pogotowia, policyjne auta — jakby żywioł zniszczenia dotknął całe Zatorze. I ten żar bijący z daleka, niesiony wiatrem.

NKJP: Mariusz Sieniewicz, Czwarte niebo, 2003

Sieć słów wyrażenia powiązane z opisywanym (wyrazy pokrewne, kolokacje)
  • kolokacje czasownikowe lewostronne: biec; pędzić; pobiec; popędzić
Gramatyka

frazem przysłówkowy

formy: co tchu; ile tchu

zgłoś poprawkę

3. z zapartym tchem (np. śledzić)

Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Pewnego dnia, wertując Turgieniewa, zauważyłem w spisie rzeczy tytuł noweli „Pierwsza miłość”. Czytałem ją z zapartym tchem i natychmiast utożsamiłem siebie z małym bohaterem tego opowiadania.

Jan Brzechwa, Gdy owoc dojrzewa, 1958

Gramatyka

frazem przysłówkowy

formy: z zapartym tchem

zgłoś poprawkę

4. jednym tchem (np. wyliczyć)

Przykłady użycia autentyczne, starannie wybrane, zobacz też na blogu
Dlatego zaskoczony Churchill nie mógł zaprotestować przeciwko niefortunnemu oświadczeniu prezydenta. Co gorsza, słowa o bezwarunkowej kapitulacji odnosiły się nie tylko do Niemiec. Prezydent jednym tchem wymienił Japonię i Włochy, co jeszcze bardziej nie zgadzało się z planami Churchilla, który myślał o inwazji na Włochy.

Bogusław Wołoszański, Tajna wojna Hitlera, 1997

Przed rokiem niespełna, szukając w Bibliotece Królewskiej materiałów do mej historii Ludwika XIV, natknąłem się przypadkiem na Pamiętniki pana d’Artagnana (...). Tytuł wydał mi się interesujący; zabrałem pamiętniki do domu, oczywiście za zgodą pana kustosza, i przeczytałem je jednym tchem.

Aleksander Dumas, Trzej muszkieterowie, przełożyła Joanna Guze, 1987 (1844)

Gramatyka

frazem przysłówkowy

formy: jednym tchem

zgłoś poprawkę
Pozostały wątpliwości? Brakuje czegoś w haśle?
Zobacz, co zyskują abonenci Dobrego słownika.
Sprawdź

Często sprawdzane

Ciekawostki

Mogą Cię zainteresować również hasła

newsy, porady + e-book